Aan het einde van de 3e Gewone Bisschoppensynode over "Evangelisatie in de moderne wereld"

1. In het juiste licht werd geplaatst de wijze waarop de menselijke vooruitgang en de evangelisatie van het mysterie van Christus moeten worden onderscheiden, elkaar wederzijds aanvullen en hoe het eerste aan het tweede moet zijn onderworpen. Dit mysterie omvat de kennis van de allerheiligste Drieëenheid, de deelneming aan de goddelijke natuur, het eeuwig heil van de wereld van nu en van de toekomst.
2. Duidelijk werd aangegeven op wie de plicht van evangelisatie berust die door Christus werd toevertrouwd aan de apostelen en nu aan hun opvolgers: dat Zijn de bisschoppen die in gemeenschap staan met de paus van Rome, en die met hun speciale opdracht ook een overvloediger uitstorting van de gaven van de Heilige Geest hebben ontvangen. Zij worden weliswaar bijgestaan door de priesters als naaste medewerkers onder hun gezag; maar ook is duidelijk verklaard, dat de plicht van deze evangelisatie ook alle religieuzen betreft én de leken, onder wie de jeugd en op speciale wijze de ouders.
3. Het leek goed openlijk te wijzen op de nauwe band die er bestaat tussen de evangelisatie en de juiste mentaliteit van hen die zich erop toeleggen, waarbij de noodzaak en het belang van een gepaste geestelijke en wetenschappelijke voorbereiding werd benadrukt, en van een christelijk leven dat met de evangelische boodschap in overeenstemming is, opdat er vertrouwen in gesteld wordt en er geen beletsel wordt gesteld dat ook niet-gelovigen er hun bijval aan betuigen.
4. Vooral was duidelijk de belangstelling voor alle echte menselijke en godsdienstige waarden die te vinden zijn bij de niet-christelijke godsdiensten en niet-katholieke belijdenissen, alsmede de vereiste waardering ervoor, waarbij men de wenselijkheid erkende die waarden in te passen in het object van de evangelisatie en in de vormen van gebed; tevens werd gewezen op de noodzaak de zuiverheid en eenheid van het katholieke geloof en de kerkelijke leer te bewaren.
5. Het was duidelijk, dat de kerk van Christus, die in de katholieke kerk bestaat, zowel object als subject is van de evangelisatie; dat ook buiten haar, als het God blieft, de verlichting van het woord van God kan bestaan, maar dat de volledige en ongerepte verkondiging van het evangelie samen met alle hulpmiddelen van heil daaraan verbonden - zoals sacramenten liturgie de volledige uitleg van het evangelie van Christus, zonder dwalingen - alleen in de hiërarchische katholieke kerk kan worden gevonden, dat wil zeggen, in de gemeenschap met de opperste herder, de opvolger van Petrus, die aangesteld is tot blijvend en zichtbaar beginsel en fundament van de eenheid van zowel bisschoppen als gelovigen; deze kerk is geheel in Christus "als het ware het sacrament, dat wil zeggen het teken en het instrument, van de innige vereniging met God en van de eenheid van heel het menselijk geslacht" Lumen Gentium [[617|1]]
6. Terecht werd geconcludeerd, dat op de plaatselijke kerken de taak en de plicht rust van de evangelisatie in eenheid met de universele kerk, omdat de hele kerk in staat van zending verkeert, dat wil zeggen, missionair is.
7. Tenslotte werd de werkzaamheid van de Heilige Geest in de evangelisatie in het licht gesteld, omdat Hijzelf als 'ziel van de kerk' de genade en liefde uitstort in de harten van de gelovigen, van de apostelen vooral, de bisschoppen en de priesters. Dit zijn allemaal hoogst belangrijke onderwerpen ter overweging; als hiernaar gehandeld wordt, kan de viering van deze bisschoppensynode ongetwijfeld zeer vruchtbaar zijn.

• Maar het nut van deze synode ligt ook hierin, dat de bisschoppen, gezien de onmetelijke omvang van hun taak, duidelijk inzagen, hoe moeilijk het is door een ogenblikkelijk uit te geven document de evangelisatie in alle opzichten te belichten en alle taken ervan te omschrijven. Wij betreuren het, dat sommigen dit verkeerd hebben uitgelegd, alsof de synode niet geslaagd zou zijn, terwijl dit daarentegen niets afdoet aan de grote voortreffelijkheid van het gedane werk en het ware nut ervan. Bovendien is daar ook dit voordeel aan verbonden, dat de wenselijkheid aan het licht is gekomen om een methode uit te werken voor het werk dat eigen is aan dit nieuwe instituut van na het concilie; wij zullen dit zelfs gaarne doen, gebruik makend van uw opmerkingen en steunend op de hulp van het algemene secretariaat van de raad dat onlangs is gekozen.
• Vervolgens was de synode vruchtbaar, omdat de bisschoppen met Maria, de moeder van Jezus (Hand. 1, 4) [[b:Hand. 1, 4]], en rond Petrus vergaderd als in een nieuw cenakel, getracht hebben de stem en uitnodiging van de Heilige Geest te vernemen; en omdat zij, vast overtuigd dat hun bij het vervullen van hun leeropdracht de bijstand van diezelfde Geest nooit zal ontbreken, in de schaduw van zijn vleugelen (Ps. 16, 8; Ps. 46, 2) [[b:Ps. 16, 8; Ps. 46, 2]], begonnen zijn te overwegen en plannen te maken. Niemand kan aan een ander geven wat hijzelf niet bezit. Geen kunst kan onderwezen worden zonder dat ze in voorafgaande overweging is geleerd. deel I, 2; PL 77, 14 [[1065]]
• Vervolgens was de synode vruchtbaar, omdat de kerk gevoelig is voor de juiste ontwikkelingen van de leer en vooral die welke het leraarsambt van het episcopaat betreffen, in noodzakelijke nauwe verbondenheid met het hoogste leergezag van deze apostolische zetel. Vruchtbaar was de synode ook, omdat weer eens opnieuw werd bevestigd, dat de voorrang moet worden gegeven aan de plicht de mensen het woord van God te prediken, de boodschap van het eeuwige leven, die de mensen binnenleidt in het paasmysterie en waarvan wij herders de nederige, oneffen, maar toch ware en zekere weg zijn: "Hetgeen was van den beginne (. . .), betuigen en verkondigen wij u als het eeuwig Leven, dat bij de Vader was en aan ons is verschenen - wat wij gezien en gehoord hebben, dat verkondigen wij u, opdat gij gemeenschap moogt hebben met ons. En onze gemeenschap is er een met de Vader en met Jezus Christus, zijn Zoon (. . .), opdat onze vreugde volkomen zij" (1 Joh. 1, 2-4) [b:1 Joh. 1, 2-4].
• Vruchtbaar tenslotte was zij, omdat heden in de kerk een bewustzijn leeft, de duidelijke zin voor de vervulling van de taak, waardoor wij ertoe worden aangespoord ook alle uitwendige hulpmiddelen aan te wenden die ons door de kunst, door het leven en door de vindingen van de techniek worden verschaft, om de blijde boodschap overal te verbreiden.

Heer Jezus Christus, Woord van de Vader, gekruisigde Verlosser, in dit uur, waarop de synode ten einde loopt, wenden wij ons opnieuw tot U, zoals wij U tevoren bij het begin hebben aangeroepen. U bent ons nabij geweest en ons hart brandde in ons, zoals Gij onderweg met ons sprak en ons de Schriften ontsloot. (Lc. 24, 32) [[b:Lc. 24, 32]] U zult onze voornemens begunstigen, onze dienst aan de Kerk steunen, licht storten in onze geest, kracht geven aan ons woord, ons werk bevestigen en onze schreden richten, opdat wij geschiktere wegen en methoden vinden om uw evangelie te verkondigen, en tenslotte zult U onze zwakheid vergeven. Wij zijn uw arme dienaren en alleen door de kracht van uw beloften worden wij gesterkt. Ondersteun Petrus en uw bisschoppen en geef moed aan de kudde. Zie, groot is onze armoede, maar niet op onszelf doch op U alleen stellen wij ons vertrouwen: in deze hoop ligt onze rijkdom. Stort Gij ons kracht in, bevestig Gij ons. Schenk ons uw zegen, Gij die met de Vader en de Heilige Geest leeft en heerst in ons en in uw kerk tot in de eeuwen der eeuwen. Amen.