Terugblik op het staatsbezoek aan Duitsland

Dierbare broeders en zusters,

Zoals u weet, heb ik van donderdag tot zondag een pastoraal bezoek aan Duitsland [d:350] gebracht; ik ben dus blij om naar gewoonte gebruik te maken van de algemene audiëntie van vandaag, om met u de intense en buitengewone dagen te doorlopen, die ik in mijn land van afkomst heb doorgebracht. Ik heb Duitsland doorkruist van noord naar zuid, van oost naar west: van de hoofdstad Berlijn naar Erfurt en Eichsfeld en tenslotte naar Freiburg, een stad dicht bij de grens met Frankrijk en Zwitserland. Ik dank vooreerst de Heer voor de mogelijkheid die Hij mij geboden heeft om personen te ontmoeten en over God te spreken, om samen te bidden en mijn broeders en zusters in het geloof te bevestigen, overeenkomstig het bijzondere mandaat dat de Heer aan Petrus en zijn opvolgers heeft toevertrouwd. Dit bezoek, dat zich afspeelde onder het devies “Waar God is, is er toekomst”, is werkelijk met de verschillende ontmoetingen en gesprekken, bij de vieringen en vooral de hoogmissen met het volk Gods, een grote viering van het geloof geweest. Deze momenten zijn een kostbare gave die ons opnieuw doen zien dat God degene is die aan ons leven zijn diepste zin geeft, echte volheid, en meer nog, dat alleen Hij toekomst geeft aan ons en iedereen.

Het is met diepe dankbaarheid dat ik mij het hartelijke en enthousiaste onthaal herinner evenals de aandacht en genegenheid die mij betoond werden op de verschillende plaatsen die ik bezocht heb. Ik dank de Duitse bisschoppen van ganser harte, meer bepaald die van de bisdommen die mij ontvangen hebben, voor de uitnodiging en voor al wat zij met hun talrijke medewerkers gedaan hebben om deze reis voor te bereiden. Mijn oprechte dank gaat ook naar de federale president en alle politieke en burgerlijke autoriteiten op federaal en regionaal vlak. Ik ben diep erkentelijk aan degenen die op verschillende manieren hebben bijgedragen tot het welslagen van dit bezoek, vooral aan de talrijke vrijwilligers. Zo is het bezoek voor mij en voor ons allen een grote gave geweest en heeft het vreugde, hoop en een nieuw elan van geloof en engagement gewekt voor de toekomst.

In de federale hoofdstad Berlijn, heeft de bondspresident mij in zijn residentie ontvangen en mij in zijn naam en die van mijn landgenoten welkom geheten; hij heeft daarbij zijn achting en genegenheid uitgedrukt tegenover een Paus die op Duitse grond geboren is. Wat mij betreft, heb ik een korte overweging [4301] kunnen geven over de wederzijdse band tussen godsdienst en vrijheid, en heb daarbij een uitspraak geciteerd van een groot bisschop en sociaal hervormer, Wilhelm von Ketteler: “Zoals de godsdienst vrijheid nodig heeft, zo heeft vrijheid de godsdienst nodig”. Bij de ontvangst door de president van de Bondsrepubliek Duitsland [[4301|3]]

Ik heb met genoegen de uitnodiging aanvaard naar het Bundestag Noot van de vert.: het.. Noot van de vert.: het parlement te gaan, zeker één van de momenten van mijn reis die grote draagwijdte heeft. Voor het eerst heeft een Paus voor de leden van het Duitse parlement een toespraak [4300] gehouden. Bij die gelegenheid, heb ik het fundament van het recht en van de vrije rechtsstaat willen uiteenzetten, namelijk de maat van ieder recht, die door de Schepper in het wezen van Zijn schepping gelegd is. Het is dus noodzakelijk ons begrip van natuur te verruimen, door de natuur niet alleen te begrijpen als een geheel van functies maar eerder, als de taal van de Schepper om ons te helpen goed en kwaad te onderscheiden. Vervolgens had ook een ontmoeting plaats met vertegenwoordigers van de Joodse gemeenschap in Duitsland [4308]. We hebben herinnerd aan onze gemeenschappelijke oorsprong in het geloof in de God van Abraham, Isaak en Jakob, we hebben de vruchten benadrukt die tot op heden bekomen werden in de dialoog tussen de Katholieke Kerk en het Judaïsme in Duitsland. Ik had ook de gelegenheid, leden van de islamitische gemeenschap te ontmoeten [4312] en was het met eens over het belang van de godsdienstvrijheid voor een vreedzame ontwikkeling van de mensheid. De Mis in het Olympiastadion van Berlijn [4310], die de eerste dag van het bezoek afsloot, was één van de grote liturgische vieringen die mij de mogelijkheid hebben gegeven samen met de gelovigen te bidden en hen in het geloof te bemoedigen. Tijdens deze indrukwekkende viering, hebben wij over het evangelische beeld van de wijnstok en de ranken gemediteerd, meer bepaald over het belang van met Christus verenigd te zijn voor ons persoonlijk leven als gelovige en voor ons Kerk zijn - voor Zijn mystiek lichaam.

De tweede etappe van mijn bezoek was Thüringen. Duitsland, en Thüringen in het bijzonder, is de bodem van de protestantse hervorming. Ik heb dus in het kader van deze reis meteen en steevast, bijzonder belang willen hechten aan de oecumene en het was mijn vurig verlangen in Erfurt een oecumenisch moment [4311] mee te maken, omdat Martin Luther juist in deze stad ingetreden is in de gemeenschap van de Augustijnen en daar priester gewijd werd. Ik heb me dus diep verheugd in de ontmoeting met de leden van de Raad van de Evangelische Kerk in Duitsland [4311] en in het oecumenisch moment in het oude Augustijner klooster [4303]: een hartelijke ontmoeting, die ons door dialoog en gebed dieper bij Christus heeft gebracht. Wij hebben opnieuw gezien hoe belangrijk het gemeenschappelijk getuigenis van ons geloof in Jezus Christus is in de hedendaagse wereld, die God dikwijls niet kent en zich voor Hem niet interesseert. Onze gemeenschappelijke inspanning op de weg naar de volle eenheid is nodig, maar wij zijn ons ook terdege bewust dat wij het geloof noch de verlangde eenheid niet kunnen “maken”. Een geloof dat wij zelf creëren, heeft geen enkele waarde; ware eenheid is eerder een gave van de Heer, die voor de eenheid van Zijn volgelingen gebeden heeft en nog steeds bidt. Alleen Christus kan ons deze eenheid geven en wij zullen steeds meer verenigd zijn in de mate dat wij naar Hem gaan en ons door Hem laten omvormen. Een bijzonder ontroerend moment was voor mij de viering van de Mariale Vespers in het heiligdom van Etzelsbach [4313], waar ik ontvangen werd door een menigte bedevaarders. In mijn jeugd had ik reeds over de streek van Eichsfeld gehoord – een landtong die tijdens de verschillende wederwaardigheden van de geschiedenis altijd Katholiek gebleven is – en over zijn bewoners die zich moedig verzet hebben tegen de dictatuur van het nazisme en het communisme. Zo was ik zeer tevreden dit Eichsfeld te bezoeken en zijn bevolking te ontmoeten tijdens een bedevaart naar het miraculeuze beeld van de Moeder van Smarten van Etzelsbach, waar gelovigen eeuwenlang hun verzoeken, zorgen en leed aan Maria toevertrouwd hebben en waar zij bemoediging, genade en zegen ontvingen. Even treffend was de Mis op het prachtige plein voor de kathedraal van Erfurt [4316]. Herinnerend aan de heilige patronen van Thüringen – de heilige Elizabeth [3812], de heilige Bonifatius [2891] en de heilige Kilian – en aan het lichtende voorbeeld van de gelovigen die onder de totalitaire regimes van het Evangelie hebben getuigd, heb ik de gelovigen uitgenodigd de heiligen van vandaag te zijn, waardige getuigen van Christus, en bij te dragen tot de opbouw van onze samenleving. Het zijn inderdaad altijd heiligen en personen die overweldigd zijn door de liefde van Christus, die de wereld waarlijk veranderd hebben. De ontmoeting met Mgr. Hermann Scheipers, de laatste nog in leven zijnde Duitse priester die het concentratiekamp van Dachau overleefd heeft, was eveneens heel onroerend. In Erfurt had ik ook de gelegenheid meerdere slachtoffers te ontmoeten van seksueel misbruik door geestelijken. Ik heb hen willen verzekeren van mijn spijt en dat ik hen nabij ben in hun leed.

De laatste etappe van mijn reis heeft mij naar het zuid-oosten van Duitsland gebracht, in het aartsbisdom Freiburg. De inwoners van deze mooie stad [4317], de gelovigen van het aartsbisdom en de vele pelgrims uit het nabije Frankrijk en Zwitserland en andere landen, hebben mij een bijzonder hartelijk onthaal bereid. Die ervaring heb ik ook kunnen opdoen tijdens een gebedswake met duizenden jongeren [4306]. Ik was gelukkig te zien dat het geloof in mijn Duitse vaderland een jong gezicht heeft, dat het leeft en toekomst heeft. Tijdens een suggestieve ritus met licht, heb ik aan de jongeren de vlam van de paaskaars doorgegeven, symbool van het licht dat Christus is en heb deze oproep tot hen gedaan: “Gij zijt het licht van de wereld”. vgl: Tot de jongeren bij de Gebedswake [[[4306|2]]] Ik heb voor hen herhaald dat de Paus vertrouwen heeft in actieve samenwerking met de jongeren: met de genade van Christus, zijn zij in staat de wereld het vuur brengen van Gods liefde.

Een apart moment was de ontmoeting met de seminaristen [4318] in het seminarie van Freiburg. In zekere zin, in antwoord op de treffende brief die zij mij enkele weken voordien gestuurd hadden, heb ik deze jongeren de schoonheid en grootheid willen aantonen van hun roeping vanwege de Heer en wou ik hen helpen om met vreugde en in diepe gemeenschap met Christus, in Zijn spoor voort te gaan op deze weg. Nog steeds in het seminarie, heb ik in een broederlijke sfeer ook vertegenwoordigers van de Orthodoxe Kerken en Oosterse Orthodoxen [4304] kunnen ontmoeten, waar wij, Katholieken, dicht bij staan. Het is juist uit deze wijde gemeenschap dat ook de gezamenlijke plicht voortvloeit om gist te zijn voor de vernieuwing van onze samenleving. Een vriendschappelijke ontmoeting met vertegenwoordigers van het Duitse Katholieke leken [4315] heeft de reeks afspraken op het seminarie afgerond.

De grote Eucharistieviering van zondag [4305] op de toeristische luchthaven van Freiburg was een ander hoogtepunt van mijn pastoraal bezoek [d:350], en een gelegenheid om iedereen te danken die zich op de verschillende domeinen van het Kerkelijk leven engageert, in het bijzonder de talrijke vrijwilligers en medewerkers van caritatieve initiatieven. Zij zijn het die de veelzijdige hulp mogelijk maakt die de Duitse Kerk aan de universele Kerk biedt, vooral in missiegebieden. Ik heb er eveneens aan herinnerd dat hun waardevolle dienst altijd vruchtbaar zal zijn als hij voortvloeit uit een authentiek en levend geloof, in vereniging met de bisschoppen en de Paus, in vereniging met de Kerk. Tenslotte heb ik voor mijn terugreis tot een duizendtal Katholieken [4321] gesproken die zich in de Kerk en de samenleving inzetten en hun enkele overwegingen aangereikt over de werking van de Kerk in een geseculariseerde samenleving, met de uitnodiging zich te ontdoen van materiële en politieke last teneinde transparanter te zijn tegenover God.

Dierbare broeders en zusters, deze apostolische reis naar Duitsland [d:350] heeft mij een gunstige gelegenheid geboden om de gelovigen van mijn Duitse vaderland te ontmoeten, om hen in het geloof, in de hoop en de liefde te bevestigen, en met hen de vreugde te delen katholiek te zijn. Maar mijn boodschap was gericht tot heel het Duitse volk om allen uit te nodigen zich met vertrouwen naar de toekomst te richten. Het is waar, “waar God is, is er toekomst”. Ik dank nogmaals allen die dit bezoek hebben mogelijk gemaakt en iedereen die mij met gebed heeft begeleid. Moge de Heer het volk Gods in Duitsland en u allen zegenen.