Batavorum Gens Inclita

Toen het roemrijke Nederlandse volk zich opmaakte om het plechtige eeuwfeest ter ere van den heiligen Willibrord te gaan vieren, hebben wij tot u een schrijven [3782] gericht, om door dit blijk van onze belangstelling uw gerechtvaardigde vreugde nog te verhogen en om over u en uw landgenoten rijke vruchten van genade en zaligheid af te smeken.

Nu de dagen van dat feest tot het verleden behoren, gevoelen wij ons gedrongen om in een tweede schrijven een woord van troost te richten tot u, eerbiedwaardige broeders, en tot de aan uw zorgen toevertrouwde gelovigen, nadat gij door zo harde gebeurtenissen zijt getroffen. Dezelfde liefde immers, die ons toen deed delen in uw vreugde, doet ons nu mede gebukt gaan onder uw droefheid. De nood, waarin het beminde Nederlandse volk ten gevolge van de oorlog verkeert, is voor ons een bron van hevige en voortdurende smart; en zonder ophouden richten wij onze smeekbeden tot God, dat Hij, die rijk is aan barmhartigheid, uwe nood moge verlichten. ”Want Hij doet na de storm de rust wederkeren; en na tranen en geween vervult Hij ons met gejuich.” ((b:Tob. 3, 22))

Wij hebben echter met aandacht gelezen het gemeenschappelijk schrijven over de heiligen Willibrord, dat gij onlangs hebt gericht tot de gelovigen die aan uw hoede zijn toevertrouwd. En tot onze niet geringe troost is ons daaruit gebleken, dat gij te midden van zoo drukkende zorgen uw vastberadenheid geenszins hebt verloren, maar dat gij aan de grote moeilijkheden met des te groter moed het hoofd blijft bieden en uw gelovigen opwekt tot een standvastige vervulling van al hun plichten. Over deze ongeschokte standvastigheid verheugen wij ons ten zeerste en met allen aandrang vermanen wij u, dat gij, uw hoop stellende op God, bij het opgewekt vervullen van uw herderlijke taak naar best vermogen zorg draagt voor de ongereptheid en den luister van ons heilig geloof. In nederige onderwerping aan Gods raadsbesluiten, die heeft toegelaten dat de oorlogsrampen uw land binnengedrongen, zij dit het voorwerp van uw onverdroten zorg: dat de tegenspoed, welke uw volk moet verduren, voor de zielen geen verlokking worde tot het kwaad, maar een prikkel tot verbetering en dat zij door strenge boete, door vurig geloof en trouwe volgzaamheid het ware geluk in des te rijkere en hogere mate mogen deelachtig worden. Weest door uw ongebroken lijdzaamheid en gestadige zachtmoedigheid navolgers van Christus en stelt ook aan uw landgenoten het voorbeeld voor ogen van Hem, die door Zijn leer en Zijn voorbeeld ons geleerd heeft te lijden. Gij hebt immers de overtuiging, dat de volgelingen van het Evangelie, geleid door de liefde en standvastig in het lijden, zich een hemelse rijkdom verwerven en het eeuwig geluk tegemoet gaan: ”want wij zijn van het geslacht der heiligen en verwachten het leven, dat God zal schenken aan hen, die hun trouw jegens Hem nimmer breken.” (b:Tob. 2, 18)

Ook kunnen wij niet nalaten, u de verdiende lof toe te kennen, dat gij uw waakzame zorg in bijzondere mate richt op de kinderen en de opgroeiende jeugd. Omdat hun gemoed zoo gevoelig is voor indrukken, zijn deze aan een groot gevaar blootgesteld om te vervallen in de alom verspreide dwalingen van het zogenaamde naturalisme en materialisme, die de grondslagen aantasten van geheel de katholieke geloofs- en zedenleer. Moge de Heilige Geest, op de voorspraak van den heiligen Willibrord, hun harten vuriger ontvlammen en inniger doordringen, zodat hun nog ongevormde jeugd de kracht verkrijge om de dwaling af te wijzen, de waarheid lief te hebben en het geloof hunner vaderen, dat al het andere in waarde overtreft, met kracht te handhaven. Opdat zij echter tegen de gevaren, die van alle kanten dreigen, een veilige kracht mogen bezitten, moeten zij de eucharistische spijze zoo veelvuldig mogelijk, ja, als het kan, dagelijks nuttigen.

De muren echter van het ouderlijk huis mogen hun deugd blijvend beschermen en doen uitgroeien, terwijl de ouders zelf hun tot lichtend voorbeeld strekken. Deze moeten het namelijk als hun grootste plicht beschouwen, de kinderen, welke zij van God ontvingen, voor God te bewaren en hen met zo groot mogelijke zorg op te voeden in de instellingen en voorschriften van den godsdienst. Zodoende zullen zij zich bij God heerlijke verdiensten verwerven en door hun kinderen, ja zelfs door dezer nakomelingen in hoge mate bemind en geëerd worden.

Besteedt verder ook hieraan uw bijzondere zorg, dat de moeders en de vrouwen, voor wie het huwelijk aanstaande is, een diepere kennis van den godsdienst verkrijgen, opdat zij bij uitstek geschikt mogen zijn, aan haar kinderen een heilige en godsdienstige vorming te geven. Wij smeken over de reeds zo gelukkig begonnen actie Gods zegen af en hopen van harte dat deze gestadig moge groeien. Op de vrouwen en meisjes, die zich met zo verheven opvatting en met zo grote zorg op haar toekomstige moederplichten voorbereiden, passen wij de lof toe van de heilige Schrift: ”een heilige en zedige gade is een genade boven alle genade.... Als eeuwige fundamenten op een hechte rots, zo liggen Gods geboden in het hart van een heilige vrouw.” (Eccl. 26, 19.24) [b:Eccl. 26, 19.24] Moge derhalve in den familiekring evenals in het heiligdom van een onbesmet geweten, de vrede van Christus heerlijk opbloeien en de godsdienst zijn milde heerschappij behouden.

Verder zij het voor alle gelovigen een heilige plicht, de voorschriften en wensen der bisschoppen eerbiedig op te volgen en de priesters bereidwillig te gehoorzamen, opdat zij door eendracht hun kracht versterken en zo alle moeilijkheden te boven komen en hun verheven einddoel met gemeenschappelijke inspanning bereiken. Bovendien verflauwe bij hen niet de edele geestdrift voor de missies tot uitbreiding van het rijk Gods, waardoor het geliefde Nederland zich reeds lang op voorbeeldige wijze onderscheidt. En indien geldelijke ondersteuning niet meer met de vroegere vrijgevigheid daarvoor kan worden geschonken, mogen dan de evangelieverkondigers gesteund worden door des te vuriger gebeden en door menigvuldige offers van hun dagelijkse smarten en moeiten, die zij op het altaar van hun hart aan God opdragen.

Na deze aansporing tot u en de aan u toevertrouwde kudde, zenden wij onze innige smeekbeden op tot onzen liefdevolle Verlosser, opdat Hij, op de voorspraak van Maria, de maagdelijke Moeder van God, en van den heiligen Willibrord, den hemelse patroon van uw vaderland, u Zijn genade moge betonen. Moge Hij Zijn barmhartige ogen op u richten en al wat schadelijk is vernietigen, wat zondig is verdrijven; moge Hij wat smartelijk is verlichten en wat grievend is verzachten; de overledenen moge Hij met den eeuwigen vrede verblijden, de vreesachtige troosten, de gevallenen opheffen en de staanden ondersteunen; aan de kinderen schenke Hij Zijn menigvuldige gaven, aan de grijsaards rust en kalmte door de hoop op het eeuwige leven, de afgedwaalden doe Hij terugkeren binnen de Kerk, aan allen tone Hij Zijn genadige ontferming.

En ten slotte schenken wij als onderpand van de hemelse goederen aan u en de overige bisschoppen van Nederland, alsmede aan de gelovigen, aan wier welzijn gij uw voortdurende zorg besteedt, van ganser harte de apostolische zegen.

Gegeven te Rome bij St. Pieter, de 18en Januari van het jaar 1941, het tweede van ons pontificaat.

PAUS PIUS XII