Drievoudige zending van de priester (2) - de heiliging

Dierbare broeders en zusters,

Afgelopen zondag was het mijn vreugde tijdens mijn pastoraal bezoek aan Turijn halt te houden bij de Lijkwade en mij te verenigen met de meer dan twee miljoen pelgrims die ze deze dagen tijdens de plechtige uitstelling konden aanschouwen. Deze Lijkwade kan het geloof voeden en de christelijke vroomheid sterken want zij is een stimulans om naar Christus’ Gelaat toe te gaan, naar het Lichaam van de gekruisigde en verrezen Christus, om het Paasgeheim te aanschouwen, de kern van de christelijke boodschap. Dierbare broeders en zusters, wij zijn levende ledematen van het Lichaam van de verrezen Christus die leeft en werkzaam is in de geschiedenis, (Rom. 12, 5) [[b:Rom. 12, 5]] ieder met een eigen functie, dat wil zeggen met de plicht die de Heer ons heeft willen toevertrouwen.

Vandaag zou ik in deze catechese willen terugkomen op de specifieke plichten van de priester die volgens de traditie wezenlijk drieërlei zijn: onderrichten, heiligen en besturen. In één van de voorgaande catecheses [3535] heb ik over de eerste van deze drie zendingen gesproken: het onderricht, de verkondiging van de waarheid, de verkondiging van God die in Christus geopenbaard werd, met andere woorden, de profetische taak om de mens in contact te brengen met de waarheid, om hem te helpen de essentie van zijn leven te kennen, van de werkelijkheid zelf.

Vandaag zou ik kort met u willen verwijlen bij de tweede taak van de priester, de mensen te heiligen, bijzonder door de sacramenten en de eredienst van de Kerk. Hier moeten wij ons vooral afvragen: wat betekent het woord “heilig”? Het antwoord is: “heilig” is de specifieke hoedanigheid van Gods zijn , namelijk absolute waarheid, goedheid, liefde, schoonheid – zuiver licht. Iemand heiligen betekent dus die persoon in contact brengen met God, met Zijn licht, waarheid, zuivere liefde. Het spreekt voor zich dat dit contact de mens omvormt. In de oudheid bestond de vaste overtuiging: niemand kan God zien zonder onmiddellijk te sterven. De kracht van de waarheid en het licht is te groot! De mens overleeft de aanraking met deze volmaakte stroming niet. Anderzijds was er ook de overtuiging: zonder contact met God kan de mens niet leven. Waarheid, goedheid, liefde zijn de fundamentele voorwaarden van zijn bestaan. De vraag is: hoe kan de mens dit contact met God vinden, dit fundamenteel contact, zonder door de grootheid van het Goddelijk wezen verpletterd te worden en te sterven? Het geloof van de Kerk zegt ons dat God zelf dit contact schept, dat ons geleidelijk omvormt tot waarachtig beeld van God.

Zo zijn we opnieuw gekomen bij de plicht van de priester om te heiligen. Geen enkele mens kan op zijn eentje en op eigen kracht de ander in contact brengen met God. Een essentieel deel van de genade van het priesterschap is de gave, de plicht dit contact te scheppen. Dat gebeurt door de verkondiging van het woord Gods, waarin Zijn licht ons tegemoet komt. Dat gebeurt op een bijzonder intense manier in de Sacramenten. De onderdompeling in het Paasgeheim van Christus’ dood en verrijzenis heeft plaats in het Doopsel , wordt bekrachtigd door het Vormsel en de verzoening en gevoed door de Eucharistie, het Sacrament dat de Kerk opbouwt als volk van God, lichaam van Christus, tempel van de Heilige Geest. vgl: Pastores Gregis [[[711|(32)]]] Het is dus Christus zelf die heilig maakt, die ons namelijk binnen Gods sfeer trekt. Doch in Zijn oneindige barmhartigheid, roept Hij bepaalde mensen om met Hem te “blijven” (Mc. 3, 14) [[b:Mc. 3, 14]] en ondanks de armoede van de mens, door het sacrament van de priesterwijding aan Zijn eigen priesterschap deel te nemen, bedienaars van deze heiliging te worden, uitdelers van Zijn geheimen, “bruggen” om Hem te ontmoeten, “bruggen” die bemiddelen tussen God en de mensen en tussen de mensen en God. vgl: Presbyterorum Ordinis [[[704|5]]]

In de loop van de laatste decennia hebben bepaalde tendensen ertoe geleid in de identiteit en zending van de priester, de dimensie van de verkondiging te laten overheersen door ze los te koppelen van de heiliging; men heeft dikwijls gezegd dat men een louter sacramentele pastoraal moet overstijgen. Maar kan het priesterambt waarachtig uitgeoefend worden door de sacramentele pastoraal te overstijgen? Wat betekent evangeliseren voor een priester, waarin bestaat wat men het primaat van de verkondiging noemt? De Evangeliën vermelden dat voor Jezus, de verkondiging van het Rijk Gods het doel is van Zijn zending; deze verkondiging is echter niet alleen een “toespraak”, maar houdt tegelijk Zijn optreden in; de tekens, de wonderen die Jezus voltrekt, wijzen erop dat het Koninkrijk komt als een hedendaagse werkelijkheid en dat het tenslotte samenvalt met Zijn Persoon, met Zijn zelfgave, zoals wij vandaag gehoord hebben in de lezing van het Evangelie. En hetzelfde geldt voor het priesterambt: de priester vertegenwoordigt Christus, de Gezondene van de Vader, hij zet diens zending verder door het woord en het Sacrament, in de totaliteit van lichaam en ziel, van teken en woord. De Heilige Augustinus zegt in een brief aan bisschop Honoratius van Thiabe over de priesters: “Dat de dienaars van Christus, de bedienaars van Zijn woord en sacrament dus doen wat Hij beveelt of toelaat”. 228,2 [[858]] Zou in bepaalde gevallen, het onderschatten van de trouwe beoefening van de “munus sanctificandi” het geloof niet afgezwakt hebben in de heilsdoeltreffendheid van de Sacramenten en uiteindelijk in het actuele optreden van Christus en Zijn Geest, door de Kerk, in de wereld.

Wie redt dus de wereld en de mens? Het enige antwoord dat wij kunnen geven is: Jezus van Nazareth, Heer en Christus, gekruisigd en verrezen. En waar actualiseert zich het mysterie van heilbrengende dood en verrijzenis van Christus? In Christus’ optreden, door de bemiddeling van de Kerk, bijzonder in het Sacrament van de Eucharistie die de verlossende offergave van Gods Zoon tegenwoordig brengt, in het sacrament van de verzoening waar men van de zondedood terugkeert naar het nieuwe leven, en in iedere sacramentele handeling tot heiliging. vgl: Presbyterorum Ordinis [[[704|5]]] Daarom is een aangepaste catechese belangrijk om de gelovigen de waarde van de Sacramenten te helpen begrijpen, maar het is eveneens noodzakelijk, naar het voorbeeld van de heilige Pastoor van Ars, beschikbaar te zijn, edelmoedig en toegewijd om onze broeders de schatten van genade te geven die God in onze handen gelegd heeft en waarvan wij niet de “meesters” doch de behoeders en beheerders zijn. Vooral in onze tijd waarin enerzijds het geloof lijkt af te zwakken en anderzijds een diepe nood aan en een verward zoeken naar spiritualiteit opduikt, dient elke priester te bedenken dat missionaire verkondiging en eredienst van de Sacramenten binnen zijn zending nooit gescheiden zijn en dat hij een gezonde sacramentenpastoraal stimuleert om het volk Gods te vormen en het te helpen om de liturgie, de eredienst van de Kerk, de Sacramenten ten volle te beleven als een kosteloze gave van God, als Gods vrije en doeltreffende heilsdaden.

Zoals ik in de Chrismamis van dit jaar gezegd heb: “Het sacrament is het centrum van de Kerkelijke eredienst. Sacrament betekent in de eerste plaats, dat niet wij, mensen, iets doen maar God die ons door Zijn handelen tegemoet komt, naar ons kijkt en naar Hem leidt. (...) God raakt ons aan door middel van de materiële werkelijkheid (...) die Hij in Zijn dienst stelt en waarvan Hij instrumenten maakt voor de ontmoeting tussen ons en Hem”. God spreekt tot ons door de werkelijkheid van deze wereld [[3517|1]] De waarheid dat in het Sacrament “niet wij, mensen, iets doen” geldt ook voor het bewustzijn van de priester – en moet daarvoor gelden: iedere priester weet goed dat hij het noodzakelijke instrument is voor Gods heilswerking, doch altijd slechts een instrument. Dit besef moet hem nederig en edelmoedig maken bij de bediening van de Sacramenten, respectvol voor het Kerkelijk recht [30], maar ook diep overtuigd dat zijn zending erin bestaat dat alle mensen zich in vereniging met Christus aan God kunnen aanbieden als levende en heilige hosties die Hem aangenaam zijn. (Rom. 12, 1) [[b:Rom. 12, 1]] De heilige Jean-Marie Vianney is ook een voorbeeld in de “munus sanctificandi” en een juiste interpretatie van de sacramentenpastoraal. Op een dag zegt hij tot een man die doet alsof hij niet gelooft en die met hem wil discussiëren: “Och vriend, ge moet u niet tot mij richten, ik kan niet discussiëren ... maar als ge nood hebt aan steun, zet u dan daar ... (hij wees met de vinger naar de onvermurwbare biechtstoel) en geloof me, vele anderen zijn daar voor u gaan zitten en hebben het zich niet beklaagd”. vol. I, Turijn 1870, pp. 163-164 [[3006]]

Dierbare priesters, beleef de liturgie en de eredienst met vreugde en liefde: het is een handeling die de Verrezene in de kracht van de Heilige Geest in ons voltrekt, met ons en voor ons. Ik zou de recente uitnodiging willen herhalen “terug te keren naar de biechtstoel, als de plaats voor het sacrament van de verzoening maar ook als een plaats om meer te “wonen” opdat de gelovige barmhartigheid kan vinden, raad en steun, zich door God bemind en begrepen kan voelen en waar hij de Goddelijke barmhartigheid kan voelen naast Zijn werkelijke aanwezigheid in de Eucharistie”. Boetesacrament als middel tegen de mentaliteit van deze tijd [[3566]] En ik zou ook iedere priester willen uitnodigen de Eucharistie innig te vieren en te beleven; zij is het hart van de opdracht om te heiligen; zij is Jezus die met ons wil zijn, die in ons wil leven, zich aan ons wil geven, ons de oneindige barmhartigheid en tederheid van God wil tonen; zij is het unieke liefdesoffer van Christus die aanwezig komt, het liefdesoffer dat onder ons werkelijkheid wordt en opstijgt tot de troon van genade, in Gods aanwezigheid, dat heel de mensheid omhelst en ons met Hem verenigt. vgl: Tot de clerus van Rome [[[3567]]] De priester is geroepen van dit grote mysterie de bedienaar te zijn bedienaar te zijn in het Sacrament en in het leven. Als “de grote traditie van de Kerk de doeltreffendheid van het Sacrament terecht gescheiden heeft van de concrete levenssituatie van de priester en zo de legitieme verwachtingen van de gelovigen op een gepaste manier behoed heeft”, doet dat niets af “van het noodzakelijke en zelfs onmisbare streven naar morele volmaaktheid, die in ieder authentiek priesterhart moet wonen”: het volk van God verwacht van zijn herders ook een voorbeeld van geloof en een getuigenis van heiligheid. vgl: Aankondiging van het "Jaar van de Priester" [[[2890|3]]] Het is in de viering van de heilige geheimen dat de priester de oorsprong van zijn heiliging vindt. vgl: Presbyterorum Ordinis [[[704|12-13]]]

Dierbare vrienden, besef de grote gave die de priesters voor de Kerk en de wereld vertegenwoordigen. Doorheen hun ambt blijft de Heer mensen redden, aanwezig zijn, heiligen. Weet God te danken en wees uw priesters vooral nabij door uw gebed en steun, vooral in moeilijkheden, opdat zij steeds meer herders zouden zijn naar Gods hart. Dank u.