Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

De innige band tussen het gezin en de maatschappij, die van de ene kant vraagt om de openheid van het gezin en om deelname aan de maatschappij en haar vooruitgang, eist van de andere kant dat de maatschappij niet tekort schiet in haar fundamentele opdracht het gezin zelf te eerbiedigen en te begunstigen.

Het gezin en de maatschappij hebben zeker een elkaar aanvullende taak in de handhaving en de bevordering van het welzijn van alle mensen en van ieder mens. Maar de maatschappij en meer in het bijzonder de Staat moeten erkennen dat het gezin "een gemeenschap is die een eigen en oorspronkelijk recht geniet" 2e Vaticaans Concilie, Verklaring, Over de godsdienstvrijheid - Het recht van de persoon en van de gemeenschappen op sociale en burgerlijke vrijheid in godsdienstige aangelegenheden, Dignitatis Humanae (7 dec 1965), 5; daarom hebben zij de zware plicht zich in hun betrekkingen met het gezin te houden aan het beginsel van de subsidiariteit.

Krachtens dit beginsel kan en mag de Staat aan de gezinnen niet die taken onttrekken die zij even goed zelf of door vrije samenwerking kunnen vervullen en moet hij het verantwoorde initiatief van de gezinnen zoveel mogelijk begunstigen en er om vragen. In de overtuiging dat het welzijn van het gezin een onmisbare en onvervreemdbare waarde vormt voor de burgerlijke maatschappij, moet de overheid al het mogelijke doen om aan de gezinnen alle hulp te verzekeren - economische, maatschappelijke, educatieve, politieke, culturele - die zij nodig hebben om aan al hun verplichtingen te voldoen.

Het ideaal van wederkerige steun en ontwikkeling tussen gezin en maatschappij komt vaak en op zeer ernstige wijze in botsing met de werkelijkheid van hun scheiding of zelfs van hun tegenstelling.

Zoals de synode voortdurend heeft aangegeven, is de situatie die zeer veel gezinnen in zeer vele landen ontmoeten, inderdaad zeer problematisch, zo niet beslist afkeurenswaardig: instellingen en wetten miskennen ten onrechte de onschendbare rechten van het gezin en van de menselijke persoon, en de maatschappij, in plaats van zich in dienst te stellen van het gezin, valt het met geweld aan in zijn fundamentele waarden en aanspraken. Het gezin, dat volgens Gods bedoeling de cel is die de basis vormt van de maatschappij en onderwerp is van rechten en plichten, die in de eerste plaats eigen zijn aan de Staat zelf en aan iedere andere gemeenschap, wordt tenslotte tot slachtoffer gemaakt van de maatschappij, van de achterstand en de traagheid van haar medewerking en meer nog van haar openlijke onrechtvaardigheid.

Daarom verdedigt de Kerk openlijk en met kracht de rechten van het gezin tegen de onaanvaardbare aanmatiging van maatschappij en Staat. Onder de rechten van het gezin hebben de synodevaders in het bijzonder onder meer het volgende in herinnering gebracht: "het recht

• te bestaan en zich te ontplooien als gezin, d.w.z. het recht van iedere mens, speciaal ook van de arme mens, een gezin te stichten en de passende middelen te hebben om het te onderhouden;
• zijn taak uit te oefenen op het gebied van de overdracht van het leven en op het gebied van de opvoeding van de kinderen;
• op de privacy van het huwelijks- en gezinsleven;
• op de bestendigheid van de band van het huwelijk;
• het eigen geloof te hebben, te belijden en te verspreiden;
• de kinderen op te voeden volgens de eigen godsdienstige en culturele tradities en waarden, met de vereiste instrumenten, middelen en instellingen;
• fysieke, sociale, politieke en economische zekerheid te verwerven, speciaal voor armen en zwakken;
• op een geschikte woning en op een passend gezinsleven;
• van meningsuiting en vertegenwoordiging ten overstaan van publieke autoriteiten, zowel de economische als de maatschappelijke en culturele, en ook ten overstaan van de lagere openbare overheden, hetzij direct, hetzij via verenigingen;
• verenigingen te vormen, samen met andere gezinnen en instellingen, teneinde op geschikte en deskundige wijze de eigen taak te kunnen vervullen;
• de minderjarigen door middel van geëigende instellingen en wetten te beschermen tegen drugs, pornografie, alcoholisme enz.;
• op eerzame vrije tijd, die ook de waarden van het gezin bevordert;
• van de bejaarden op een waardig leven en op een waardige dood;
• in gezinsverband te emigreren, teneinde een beter leven te zoeken". Vgl. Bisschoppensynodes, Propositiones t.b.v. de 7e Bisschoppensynode over het Gezin (24 okt 1980), 42

Gehoor gevend aan het uitdrukkelijk verzoek van de synode, zal de Heilige Stoel deze suggesties grondig bestuderen en een "Pauselijke Raad voor het Gezin
Handvest van de Rechten van het gezin
(22 oktober 1983)" uitwerken, om het voor te leggen aan de milieus en autoriteiten voor wie het van belang is.