H. Hieronymus (1) - zijn leven

Beste Broeders en zusters!

Vandaag zullen we onze aandacht richten op de heilige Hiëronymus, een Kerkvader die in het centrum van zijn leven de Bijbel heeft geplaatst: hij heeft hem in het Latijn vertaald, heeft hem in zijn werken becommentarieerd en bovenal heeft hij zich heel zijn lange aardse leven ingespannen om hem concreet te beleven, ondanks dat hij, zoals bekend, van de natuur een moeilijk en ontvlambaar karakter gekregen had.

Hiëronymus werd geboren te Stridon uit een christelijk gezin dat hem een gedegen vorming verzekerde door hem ook naar Rome te sturen ter aanvulling van zijn studies. In zijn jonge jaren voelde hij de aantrekkingskracht van het wereldse leven vgl: 22, 7 [[[1052]]], maar het verlangen naar en de belangstelling voor de christelijke godsdienst wonnen het in hem Nadat hij rond 366 het Doopsel had ontvangen, oriënteerde hij zich op het ascetische leven en nadat hij naar Aquileia was gegaan, sloot hij zich aan bij een groep van vurige christenen, door hem een "koor van zaligen" H. Hiëronymus, Chron. ad.. H. Hiëronymus, Chron. ad ann. 374 genoemd, die zich gevormd had rond Bisschop Valerianus. Vervolgens vertrok hij naar het Oosten en leefde als kluizenaar in de woestijn van Chalkis, ten zuiden van Aleppo vgl: 14,10 [[[1052]]], en wijdde zich serieus aan de studies. Hij vulde er zijn kennis van het Grieks aan, begon er de studie van het Hebreeuws vgl: 125,12 [[[1052]]] en schreef handschriften en werken van de vaders over vgl: 5, 2 [[[1052]]]. De meditatie, de eenzaamheid en de omgang met het Woord van God deden zijn christelijk aanvoelen rijpen. Hij voelde pijnlijker de last van zijn jeugdzonden vgl: 22,7 [[[1052]]] en besefte levendig het contrast tussen heidense mentaliteit en christelijk leven: een contrast dat beroemd geworden is door het dramatische en levendige "visioen" waarvan hij zelf het verhaal verteld heeft. Daarin had hij de indruk dat hij voor Gods aanschijn gegeseld werd omdat hij "ciceroniaan in plaats van christen" was vgl: 22, 30 [[[1052]]].

In 382 verhuisde hij naar Rome: hier nam Paus Damasus, die zijn faam als asceet en zijn deskundigheid als geleerde had leren kennen, hem aan als secretaris en raadsman. Om pastorale en culturele redenen moedigde hij hem aan een nieuwe Latijnse vertaling van de bijbelse teksten te ondernemen. Sommige personen uit de Romeinse aristocratie, vooral edelvrouwen zoals Paola, Marcella, Asella, Lea en anderen, die ernaar verlangden zich in te spannen op de weg van de christelijke volmaaktheid en hun kennis van het Woord van God te verdiepen, kozen hem als hun geestelijke leidsman en als hun leraar bij de methodische benadering van de heilige teksten. Deze adellijke dames leerden ook het Grieks en het Hebreeuws.

Na de dood van Paus Damasus, verliet Hiëronymus Rome in 385 en ondernam een pelgrimstocht, eerst naar het Heilig land, de stilzwijgende getuige van het aardse leven van Christus, en vervolgens naar Egypte, het voorkeursland van veel monniken vgl: 3, 22 [[[2098]]] vgl: 108, 6-14 [[[1052]]]. In 386 hield hij zich in Betlehem op, waar door de vrijgevigheid van edelvrouwe Paola een klooster voor mannen, een voor vrouwen en een gasthuis voor de pelgrims naar het Heilig land werden gebouwd, "vanuit de gedachte dat Jozef en Maria geen plaats in de herberg gevonden hadden" 108, 14 [[1052]]. Hij bleef in Betlehem tot aan zijn dood, en ging daar door met het ontplooien van een geweldige activiteit: hij schreef commentaren bij het Woord van God, verdedigde het geloof door zich krachtig te verzetten tegen diverse ketterijen, spoorde de monniken aan tot volmaaktheid, onderrichtte de klassieke en christelijke cultuur aan jonge leerlingen, en ontving met het hart van een herder de pelgrims die het Heilig Land bezochten. Hij stierf in zijn cel, dicht bij de grot van de Geboorte, op 30 september 419/420.

Zijn literaire voorbereiding en zijn brede eruditie maakten Hiëronymus de herziening en vertaling mogelijk van veel bijbelse teksten: een kostbaar werk voor de Latijnse Kerk en voor de westerse cultuur. Op basis van de oorspronkelijke teksten in het Grieks en in het Hebreeuws en dankzij de vergelijking met eerdere vertalingen, verwezenlijkte hij de herziening van de vier Evangelies in de Latijnse taal, vervolgens van het Psalmenboek en van een groot deel van het Oude Testament. Rekening houdend met de oorspronkelijke Hebreeuwse en Griekse tekst, met de Septuagint, de klassieke Griekse vertaling van het Oude Testament die teruggaat op de voorchristelijke tijd, en met eerdere Latijnse vertalingen, kon Hiëronymus, bijgestaan door andere medewerkers, een betere vertaling leveren: deze vormt de zogenaamde "Vulgaat", de "officiële" tekst van de Latijnse Kerk, die als zodanig erkend is op het Concilie van Trente en die, na de recente herziening, de "officiële" tekst blijft van de latijnstalige Kerk. Het is interessant de criteria naar voren te halen waaraan deze grote man van de Bijbel zich bij zijn vertaalwerk hield. Zelf onthult hij die waar hij zegt tot zelfs de volgorde van de woorden van de heilige Schriften te respecteren , want daarin, zo zegt hij, "is ook de volgorde van de woorden een mysterie" 57, 5 [[1052]], dat wil zeggen een openbaring. Bovendien benadrukt hij de noodzaak van een teruggrijpen op de oorspronkelijke teksten: "Wanneer zich een onenigheid voordoet tussen de Latijnse teksten, vanwege de afwijkende lezingen van de handschriften, gaan we terug naar de oorspronkelijke, dat wil zeggen naar de tekst in het Grieks, waarin het Nieuwe Verbond geschreven is. Op dezelfde wijze gaan we te werk bij het Oude testament: als er zich verschillen voordoen tussen de Griekse en Latijnse teksten, doen we een beroep op de oorspronkelijke, de Hebreeuwse; zo kunnen we alles wat aan de bron ontspringt, terugvinden in de beekjes" 106, 2 [[1052]].

Bovendien schreef Hiëronymus ook commentaren op nogal wat bijbelse teksten. Voor hem moesten commentaren een veelvoud aan opinies geven, "opdat de behoedzame lezer, nadat hij de diverse interpretaties heeft gelezen en van veel - te aanvaarden of af te wijzen - visies kennis genomen heeft, oordeelt welke het meest betrouwbaar is en als een ervaren geldwisselaar de valse munt afwijst" I, 16 [[2098]].

Energiek en levendig weerlegde hij de ketters die de overlevering en het geloof van de Kerk bestreden. Hij toonde ook het belang en de geldigheid aan van de christelijke literatuur, die inmiddels tot een echte cultuur geworden was en een vergelijking verdroeg met de klassieke literatuur: hij deed dat met de samenstelling van De viris illustribus [2099], een werk waarin Hiëronymus de levensbeschrijvingen geeft van meer dan honderd christelijke schrijvers. Ook schreef hij biografieën van monniken, waarbij hij naast andere geestelijke wegen ook het monniksideaal toelichtte; bovendien vertaalde hij diverse werken van Griekse schrijvers. In het belangrijke Epistolarium [1052], dat een meesterwerk is van de Latijnse literatuur, komt Hiëronymus naar voren met de hem typerende kenmerken als een gecultiveerd man, een asceet en een leidsman van de zielen.

Wat kunnen wij van onze kant leren van Hiëronymus? Mij lijkt vooral dit: het Woord van God in de Heilige Schrift liefhebben. Hiëronymus zegt: "De Schriften niet kennen, is Christus niet kennen". Daarom is het belangrijk dat iedere christen in contact en in persoonlijk gesprek leeft met het Woord van God, dat ons in de Heilige Schrift gegeven is. Dit gesprek van ons met de Schrift moet altijd twee dimensies hebben: van de ene kant moet het een werkelijk persoonlijk gesprek zijn, want Gods spreekt met ieder van ons door middel van de Heilige Schrift en heeft voor ieder een boodschap. Wij moeten de Schrift niet lezen als een woord uit het verleden, maar als het Woord van God die zich ook tot ons richt en wij moeten trachten te begrijpen wat de Heer ons wil zeggen. Maar om niet tot individua­lisme te vervallen moeten wij voor ogen houden dat het Woord van God ons juist geschonken is om gemeenschap op te bouwen, om ons in de waarheid te verenigen op onze weg naar God. Hoewel het dus altijd een persoonlijk Woord is, is het ook een Woord dat gemeen­schap opbouwt, dat de Kerk opbouwt. Daarom moeten wij het lezen in gemeenschap met de levende Kerk. Een bevoorrechte plaats voor het lezen en het beluisteren van het Woord van God is de liturgie. Doordat we daarin het Woord vieren en het Lichaam van Christus sacramenteel tegenwoordig stellen, actualiseren we het Woord in ons leven en maken we dat het onder ons aanwezig is. Nooit moeten wij vergeten dat het Woord van God de tijden overstijgt. De menselijke opvat­tingen komen en gaan. Wat vandaag de dag het allermodernst is, zal morgen het alleroudst zijn, Het Woord van God is daarentegen Woord van eeuwig leven, draagt de eeuwigheid in zich, datgene wat voor altijd geldt. Door het Woord van God in ons te dragen, dragen wij in ons het eeuwige, het eeuwig leven.

En zo sluit ik af met een woord van de heilige Hiëronymus aan de heilige Paolinus van Nola. Daarin drukt de grote Exegeet juist deze werkelijkheid uit, dat wij namelijk in het Woord van God de eeuwigheid, het eeuwig leven ontvangen. De heilige Hiëronymus zegt: "Laten we trachten op aarde die waarheden te leren waarvan de geldigheid ook in de hemel voortduurt" 53, 10 [[1052]].