Antequam Ordinem

Maar op de allereerste plaats is ons hart vol bezorgdheid over de heilige plaatsen in Palestina omreden van de geheel eenige waardigheid, die deze plaatsen voor ieder christen tot een voorwerp der hoogste vereering maakt. Welk een zware en langdurige moeite hebben onze voorgangers zich getroost om die plaatsen uit de overheersching der ongeloovigen te bevrijden! Wat een krachtsinspanning en bloed hebben de westersche christenen in den loop der eeuwen daarvoor over gehad! Maar op dit oogenblik, nu die plaatsen kort geleden tot overgroote vreugde van alle geloovigen opnieuw in de macht der christenen zijn gekomen, vragen wij ons natuurlijk met de grootste bezorgdheid af, welke beslissing de vredesconferentie te Parijs omtrent die plaatsen nemen zal. Wat zou het voor ons en voor alle geloovige christenen zonder uitzondering een grievende smart zijn, als de ongeloovigen in Palestina een betere, een bevoorrechte positie zouden krijgen, en nog veel meer, als men die eerbiedwaardige monumenten van den christelijken godsdienst in de handen van niet-christenen zou leveren!

Alvorens de opengevallen plaatsen in de orde der bisschoppen aan te vullen, wat het voornaamste doel is waarmee wij u heden hebben bijeengeroepen, willen wij een woord tot u richten, om u bekend te maken met de zorgen en gedachten over den toestand in het christelijk Oosten, welke ons apostolisch ambt ons ingeeft.

De oostersche Kerk is ten allen tijde het voorwerp geweest eener geheel bijzondere belangstelling van den kant der pausen. Belast met het bestuur van 's Heeren kudde in heel haar omvang, waren zij tegelijkertijd vol zorg voor het welzijn en den bloei der particuliere kerken; maar het was billijk en het lag voor de hand, dat zij een bijzondere voorliefde hadden voor de Kerk in dàt gedeelte van de wereld. Het Oosten heeft tot eeretitel, de streek te zijn, waar de verlossing van het menschdom is voltrokken, waar het zaad van het apostolaat en het martelaarschap, uitgestrooid van de eerste tijden van het christendom af, de heerlijkste vruchten van heiligheid en wijsheid heeft opgeleverd. Inderdaad, zoolang die Kerk met heilige trouw volhardde in de eenheid. genoot zij een wonderbaren bloei. Bewijs daarvoor zijn de uitstekende pausen die zij aan den Apostolischen Stoel geschonken heeft, en de schitterende lichten van vernuft, van deugd en wetenschap, zooals een Basilius [1912], een Athanasius [1896], de beide Gregorii, een Chrysostomus, die de christelijke wereld met hun glans hebben opgeluisterd. Nooit heeft men onze voorgangers die sieraden der oudheid zien vergeten. Zij hebben de oosterlingen niet alleen hun van de Latijnen afwijkende gebruiken en instellingen laten behouden, maar hun ook toegestaan hun eigen ritus, die werkelijk verheven en schitterend is, ongewijzigd en in zijn geheel te bewaren. Zoo kon Christus' bruid "in een met goud omzoomd gewaad, rijk aan versierselen" haar schoonheid beter ten toon spreiden. Men weet het: ook hier te Rome bestaat de gewoonte, en wel op bevel en op gezag van den Apostolischen Stoel, die ritussen te vieren. Verder, de heilige bisschoppen en leeraren van het Oosten zijn in den feestkalender der Romeinsche Kerk opgenomen, en hun homilieën zijn een sieraad der Latijnsche liturgie.

Trouwens er bestaan verscheidene documenten die getuigen van de zorg der pausen om op allerlei wijzen den bloei der oostersche Kerk te bevorderen, of om de christenvolken, die zoo dikwijls blootstaan aan Vijandelijke invallen, te verdedigen. Het is hier zeker niet noodig te herinneren aan de dringende vaderlijke aansporingen, die Onze voorgangers tot de afgescheiden kerken hebben gericht, om spoedig terug te keeren tot dat het middelpunt van eenheid en leven, waarvan zij zich tot hun ongeluk hebben afgescheiden, en om weer te beginnen met de onderhouding van het oude plichtsbetoon van eerbied en gehoorzaamheid jegens den Stoel van den H. Petrus, waarvan de Grieksche Vaders in de algemeene kerkvergaderingen van Ephese en Chalcedon zulke schitterende voorbeelden hadden gegeven.

Wat ons betreft, nauwelijks waren wij door een onnaspeurlijk raadsbesluit van God met het bestuur belast van deze Romeinsche Kerk, die "de wortel en de vruchtdraagster is der katholieke Kerk", of wij richtten onze oogen en ons hart vol bezorgdheid naar die kerken in het Oosten, zoowel naar die welke reeds met dezen Apostolischen Stoel, "het beginsel der eenheid van het priesterschap" vereenigd zijn, als naar die welke er van gescheiden zijn. Op het voetspoor van onze voorgangers hebben wij deze twee punten op ons program geplaatst: de eerste groep te herstellen in haar oude waardigheid, en de andere groep terug te brengen tot de eenheid van het geloof.

Een eerste maatregel is geweest de stichting van een afzonderlijke Congregatie voor de zaken der oostersche Kerk. Vervolgens hebben wij voor de Latijnen en de Grieken, ook de schismatieke, een studiehuis geopend, waar zij een diepere en breedere k,ennis van het christelijke Oosten kunnen opdoen. Wij hebben dat studiehuis den eervollen naam gegeven van "pauselijk instituut" en het onder onze bijzondere bescherming genomen. Met het doel een nog duidelijker bewijs te geven van onze goede gezindheid jegens de oosterlingen hebben wij het ambt van prefekt der genoemde Congregatie aan onzen persoon en aan dien van onze opvolgers voorbehouden.

Wij hebben ons echter niet tevreden gesteld met het nemen van maatregelen, die de oostersche Kerk in de toekomst ten goede zullen komen, zooals het doel is van het vermelde pauselijk instituut. Neen, wij hebben naar vermogen alle moeite en heel onzen invloed in het werk gesteld ter verlichting van den zwaren lijdenslast, waaronder de volken tijdens den oorlog in het gebied van Rusland, in de Balkanstaten en in het Turksche rijk gebukt gingen. Want wat zagen wij? Hier een volk zoo goed als uitgemoord; elders massaverdrijvingen, waardoor men genoodzaakt was de huizen in den steek te laten en een toevlucht te zoeken in het gebergte, waar men omkwam van koude en gebrek; op vele plaatsen de christenheden uiteengedreven, de priesters verjaagd en in de gevangenis geworpen; kerken, kloosters, scholen, gasthuizen onteigend en voor profane doeleinden bestemd; ten slotte de goederen der Kerk geplunderd en verkwist. Wij hebben zooveel in ons vermogen was getracht bij al deze rampen te hulp te komen, zonder eenig onderscheid van nationaliteit of godsdienst. Toch ging onze bezorgdheid meer dan naar anderen naar de Armeniërs uit en naar de bewoners van Syrië en den Libanon. Want dezen zagen wij ten prooi aan talrijke deportaties, hongersnood, ja aan massamoorden.

Daarom hebben wij ten gunste van heel het Armeensche volk en speciaal voor degenen die ter dood veroordeeld waren of om welke reden ook onze hulp behoefden, meer dan eens rechtstreekse onderhandelingen met den Sultan aangeknoopt of hun lot ten krachtigste aanbevolen aan de vorsten, wier tusschenkomst bij den Sultan het meeste invloed scheen te hebben. Zoo hebben wij met Gods hulp op vele plaatsen een einde kunnen maken aan de massaslachtingen en bovendien vele afzonderlijke personen aan den dood kunnen ontrukken. Ondertusschen zijn wij met een hart vol medelijden de tallooze weeskinderen uit Armenië zoo goed wij konden te hulp gekomen door te Constantinopel een weeshuis op te richten.

Wat Syrië en den Libanon aangaat, hebben wij eveneens de tusschenkomst van verscheiden staatshoofden weten te verkrijgen, om de aldaar dreigende gruwelen te keeren en den toevoer der noodzakelijke levensbehoeften te verzekeren. Kortom, wij hebben om zoo te zeggen met aanwending van al onzen invloed en van al onze middelen onophoudelijk onze diensten bewezen aan alle bevolkingen in het Oosten, die in treurige omstandigheden verkeerden. Daarbij hebben onze vertegenwoordigers in die streken zich jegens ons buitengewoon verdienstelijk gemaakt.

Toen nu door de wapenstilstandverdragen de oorlog tot rust was gekomen, hebben wij toch dien zwaren last der zorgen voor het christelijk Oosten niet laten varen. De diepingrijpende veranderingen op politiek en sociaal gebied, de strijdvragen tusschen de verschillende nationaliteiten zijn een ernstig beletsel voor den normalen gang van het burgerlijk en godsdienstig leven, vooral in de streken, die tot nu toe aan het Russische rijk onderworpen waren, en waar toch de van staatswege toegestane vrijheid om den godsdienst te belijden dien men verkoos zulk een blijde hoop op betere tijden had doen ontstaan.

En wat een droevig schouwspel in de overige gedeelten van het Oosten! De missies gedesorganiseerd; groote menigten christenen zonder kerken en priesters; volken die met elkander strijden om onafhankelijkheid en die leven in een toestand van gebrek aan alles.

Wij weten bovendien, dat niet-katholieke zendelingen, rijk voorzien van allerlei hulpmiddelen, de talrijke ellenden en verwoestingen, welke de oorlog in Palestina heeft veroorzaakt, uitbuiten, om aldaar hun leer te propageeren. Welnu, het mag absoluut niet geduld worden, dat zoovele zielen door afval van het katholiek geloof den ondergang tegemoet gaan op de plaatsen, waar onze Heer Jesus Christus door het storten van Zijn bloed het eeuwig leven voor die zielen heeft verworven. In dat dreigende gevaar strekken die beminde kinderen smeekend de handen naar ons uit. Zij roepen niet alleen om voedsel en kleeding, maar zij bidden ook, dat wij zullen zorgen voor het herstel der missies, der kerken en der scholen. Wij voor ons hebben, onze taak indachtig, een bepaalde som voor hen bestemd.Wij zouden graag meer geven als de moeilijke financieele positie van den H. Stoel het niet belette. Tegelijk zijn wij van plan een oproep te richten tot de bisschoppen der katholieke wereld, om die heerlijke zaak ter harte te nemen, en ieder bij zijn kudde de traditioneele sympathie voor de oosterlingen op alle wijzen op te wekken. Deze oproep om steun voor de.. Deze oproep om steun voor de katholieke missiën in het Heilig Land geschiedde door den brief "Nuper" aan alle bisschoppen en overige ordinarissen der wereld, gedateerd 11 maart 1919 Wij koesteren dus het vaste vertrouwen, dat - en dat is de hoofdzaak - Gods goedheid ons pogen zal bijstaan. En laten wij nu overgaan tot de keuze der bisschoppen.