Tot hen die werken aan de vertaling van liturgische teksten in de volkstaal

Eerbiedwaardige broeders en beminde zonen,

Wij zijn verheugd u allen te begroeten die belast zijt met het vertalen van de liturgische teksten in de volkstaal en die dezer dagen te Rome bijeen zijt gekomen om gezamenlijk te spreken en te discussieren over wat u zozeer ter harte gaat. Gij zijt naar Rome gekomen, naar de zetel van Petrus, waar het gehele werk ontstaan is waarop gij u zo ijverig toelegt, namelijk de hernieuwing van de heilige Liturgie, vooral waar het de deelneming van het volk betreft. Gij zijt teruggekeerd naar de bron, om er de heldere en heilzame wateren te putten.

Wij stemmen volledig in met het doel van uw vergadering, want de vertaling van die teksten in de volkstaal vereist zoveel voorzichtigheid en is zo belangrijk en moeilijk, dat zij alleen door gezamenlijk overleg van alle belanghebbenden tot een goed einde kan gebracht worden: het mag niet aan ieders opvatting worden overgelaten, want dit werk zou dan wellicht niet beantwoorden aan de verwachtingen van de Kerk en van de gelovigen.

Wat een werk dat is, heeft de heilige Hiëronymus, die hierin zeer bedreven was, zelf ondervonden, want hij zei: ,Als ik letterlijk vertaal, heeft het geen betekenis; als ik genoodzaakt ben iets in de orde van de tekst of in de tekst zelf te veranderen, schijn ik in mijn taak van vertaler te kort geschoten te zijn!' Praef.; PL 27, 35 [[2679]].

Zoals u allen bekend is, zijn er in feite niet zoveel liturgieën als talen, welke door de Kerk in haar gewijde riten gebruikt worden, maar de stem van de Kerk, die de goddelijke geheimen viert en de sacramenten toedient, is en blijft dezelfde, zelfs als zij in verschillende talen wordt uitgedrukt. Als een bezorgde moeder heeft de Kerk door het leergezag van het Tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie haar kinderen opgeroepen om, in het bewustzijn van hun taak in het lichaam van Christus, actief aan de liturgische gebeden en handelingen deel te nemen en daarom toegestaan de teksten, eerbiedwaardig door hun ouderdom, hun vroomheid, hun schoonheid en hun langdurig gebruik, in de landstaal te doen vertalen; het is dan ook duidelijk, dat de vertalers van deze teksten dit als hun hoogste plicht en als hun belangrijkste taak dienen te beschouwen. De vertalingen, die vóór de afkondiging van de Constitutie over de heilige liturgie [570] hier en daar waren verschenen, hadden tot doel de gelovigen de latijnse riten te doen begrijpen: zij waren namelijk hulpmiddelen voor het volk, dat deze oude taal niet verstond. Nu echter maken de vertalingen deel uit van de riten zelf: zij zijn de stem van de Kerk geworden.

De volkstaal die nu haar plaats in de heilige liturgie heeft, moet ongetwijfeld aangepast worden aan het begripsvermogen van allen, zelfs van de kinderen en de ongeletterden, maar zij dient, zoals gij weet, altijd waardig te zijn wegens de zeer verheven waarheden die zij bevat: zij moet verschillen van het dagelijks spraakgebruik op de straat en de openbare plaatsen en in staat zijn om de diepste gevoelens te treffen en de liefde tot God in de harten te ontsteken. Ook is het duidelijk, dat de taal, die de vertolkers van de Heilige Schrift, het Woord van God, gebruiken, niet dezelfde is als die voor de gebeden en de lofzangen. Zij die zich op dit werk toeleggen, moeten zowel het christelijk latijn als hun volkstaal volledig beheersen. De vertalers moeten dan ook de woorden, die gezongen worden, zó maken dat deze volgens het karakter en de aard van ieder volk op muziek kunnen worden gezet, zodat deze gezangen voor de gelovigen een hulpmiddel zullen zijn om zich gemakkelijker en inniger met God te verenigen.

Daarom dient men met scherpzinnige ijver alles in het werk te stellen, opdat de liturgische gemeenschap zich in een schone taal kan uiten die allen aanspreekt en opdat zij daarin ,geheel een verzameling van werkelijk mooie dingen kan vinden' 36 [[2679]]. Ook al hebben pastorale motieven geëist, dat men gedeeltelijk afziet van de pracht en de rijkdom van de romeinse taal, waarin men in de loop der eeuwen in de Latijnse Kerk tot God heeft gebeden en Hem de verschuldigde lof en dankbaarheid heeft gegeven, toch dient uw wijs en ijverig werk er zorg voor te dragen, dat de schoonheid van het gebed en de waardigheid van de tekst met een zelfde schittering in de vertalingen van de liturgische teksten zullen uitblinken.

Wij wensen van deze gelegenheid gebruik te maken om enige vaderlijke waarschuwingen te richten tot alle desbetreffende personen over zaken die niet in verband staan met de taak en de kunst van de vertaler, maar wel met het gebruik van de vertalingen.

Wij moeten vooreerst herinneren aan de regel die onze beminde zoon Jacobus kardinaal Lercaro, de voorzitter van de Raad ter uitvoering van de constitutie over de heilige liturgie [570], heeft uitgevaardigd in het schrijven van 16 oktober 1964 in naam van deze raad: hij schreef, dat bij het invoeren van de volkstaal de overgang naar de nieuwe toestand langzaam en met beleid moet plaatshebben, en vooral dat men in de landen, waar een zelfde taal heerst, de eenheid van de liturgische teksten bewaart en dat men vermijdt om meerdere vertalingen te verspreiden, want dat zou hun ernst en waardigheid afbreuk kunnen doen.

Daar geheel de heilige liturgie ondergeschikt dient te zijn aan het gezag van de hiërarchie vgl: § 1-2 [[[570|22]]], moeten allen, individuen, verenigingen en de voornaamste organisaties die belast zijn met de verzorging en de bevordering van de liturgie, alsmede de verklaarders hiervan, zich in ieder land volledig aan de hiërarchie onderwerpen. Het is de taak van het bevoegde gezag om aan te geven hoe deze nauwe eenheid verwezenlijkt dient te worden en om beslissingen hierover te nemen. Men moet dus al deze pogingen aanwenden, opdat er ook op dat punt eenheid van streven en handelen zal zijn, want één is het doel dat wij moeten nastreven, één is het beeld van de volmaaktheid die ons voor ogen staat en waarop al onze activiteiten zich moeten richten.

Wij mogen tenslotte opmerken, dat de liturgische teksten, die door het bevoegde gezag zijn goedgekeurd en door de Apostolische Stoel zijn bevestigd, eerbiedig dienen te worden gerespecteerd. Het is dan ook niemand geoorloofd naar eigen goeddunken deze te veranderen, te verminderen, uit te breiden of over te slaan. De Kerk wil op liturgisch gebied een goede en vrijgevige moeder zijn, opdat haar kinderen ,actief, bewust en op heilige wijze' aan de gewijde riten kunnen deelnemen. Maar allen moeten in het bewustzijn van hun plicht gehoorzamen aan wat wettig in de Kerk is voorgeschreven, temeer omdat het voorschriften betreft die de heiligste van de handelingen regelen.

Zo is het ook niemand geoorloofd om liturgische vernieuwingen in te voeren om te experimenteren, want hieruit kunnen ernstige nadelen voor de goddelijke eredienst of voor de gelovigen voortkomen. Krachtens de Constitutie over de heilige liturgie vgl: 2 [[[570|40]]] kan alleen de Apostolische Stoel dergelijke experimenten toestaan.

Eerbiedwaardige broeders en beminde zonen, dit is het dus wat wij u wilden zeggen, die de vertolkers zijt van de vreugde, van het gebed en van de leer der Kerk, zoals deze in de gewijde teksten worden uitgedrukt. Wij wensen, dat het zeer moeilijke, maar ook zeer edele werk dat aan uw oplettende zorgen is toevertrouwd, dienen zal tot de eer van God en tevens tot het ware nut en de werkelijke vooruitgang van het volk Gods.

Van ganser harte schenken wij u die hier aanwezig zijt en al uw medewerkers als onderpand hiervan onze apostolische zegen in de Heer.