Afstand nemen van een gemakzuchtige "doofheid" inzake de oecumene

Beste broeders en zusters,

morgen sluit de Week van gebed voor de Eenheid van de Christenen, die dit jaar de woorden tot thema had uit het evangelie volgens Marcus: "Doven laat Hij horen en stommen laat Hij spreken" (Mc. 7, 31-37) [[b:Mc. 7, 31-37]].

Ook wij zouden, bij het zien van de wonderlijke bloei van de inspanning voor het herstel van de eenheid van de christenen, deze woorden kunnen herhalen die de bewondering van de mensen tot uitdrukking brengen over de genezing van een doofstomme door Jezus. Wanneer we de weg van de afgelopen veertig jaar nog eens doorlopen verrast het hoe de Heer ons gewekt heeft uit de doofheid van de zelfgenoegzaamheid en de onverschilligheid; hoe Hij ons steeds meer in staat stelt naar elkaar te "luisteren", en niet alleen maar elkaar te "horen"; hoe Hij onze tong losgemaakt heeft, zodat het gebed dat wij tot Hem doen opgaan meer overtuigingskracht heeft voor de wereld.

Ja, het is waar, de Heer heeft ons veel genaden geschonken en het licht van zijn Geest heeft vele getuigen verlicht. Zij hebben aangetoond dat alles verkregen kan worden door het gebed, wanneer wij in trouw en nederigheid weten te gehoorzamen aan het goddelijk gebod van de liefde en aansluiten bij het verlangen van Christus naar de eenheid van al zijn leerlingen.

"De zorg voor het herstel van de eenheid - zegt het Tweede Vaticaans Concilie - gaat de hele Kerk aan, gelovigen zowel als herders. Iedereen is daarbij naar eigen vermogen betrokken, zowel in het christelijk leven van iedere dag, als bij onderzoekingen op theologisch en historisch gebied" Unitatis Redintegratio [[618|5]]. Daarbij is de eerste gemeenschappelijke plicht die van het gebed. Door te bidden, en door samen te bidden, worden de christenen zich er meer van bewust dat zij elkaars broeders en zusters zijn, ook al zijn zij nog verdeeld; en door te bidden leren wij beter naar de Heer te luisteren, want alleen door naar de Heer te luisteren en zijn stem te volgen, kunnen wij de weg naar de eenheid vinden.

Zeker, de oecumene is een langzaam proces, soms ook ontmoedigend, met name waar men bezwijkt voor de bekoring om wel te "horen", maar niet te "luisteren", om fluisterend te spreken in plaats van moedig te verkondigen. Het is niet gemakkelijk om die "zo gelegen komende doofheid" op te geven, vanuit een houding als zou het onveranderde Evangelie niet in staat zijn weer op te bloeien en zich opnieuw te bewijzen als het door de voorzienigheid geschonken gist van bekering en geestelijke vernieuwing voor ieder van ons! De oecumene - zo zei ik - is een langzaam proces, een langzame weg omhoog, zoals elke weg van bekering. Maar het is een weg die, na de aanvankelijke moeilijkheden en juist in zulke moeilijkheden, ook weidse ruimten van vreugde laat zien, verfrissende rustpauzen, en af en toe toestaat om met volle teugen de zuiverste lucht in te ademen van de volledige communio.

De ervaring van deze laatste decennia na het Tweede Vaticaans Concilie laat zien dat het zoeken naar de eenheid onder de christenen op verschillende niveaus en in ontelbare situaties gebeurt: in de parochies, in de ziekenhuizen, in de contacten tussen mensen, in de samenwerking tussen de lokale gemeenschappen overal ter wereld, en vooral in die regio's waar het een grote inspanning kost en ook om zuivering vraagt van de herinnering om een daad van goede wil te stellen jegens zijn broeders en zusters. In deze context van hoop, met zo hier en daar de concrete stappen naar de volledige communio van de christenen, situeren zich ook de ontmoetingen en gebeurtenissen die voortdurend mijn ambt tekenen, mijn ambt als Bisschop van Rome, Herder van de universele Kerk. De meest significatieve gebeurtenissen die in 2006 geregistreerd werden en die een motief zijn geweest van vreugde en dankbaarheid jegens de Heer, zou ik nu met u willen doorlopen.

Het jaar is begonnen met het officiële bezoek van de Wereldalliantie van de Hervormde Kerken. De internationale commissie van Katholieken en Hervormden heeft aan de aandacht van de respectievelijke autoriteiten een document voorgelegd, dat de afsluiting vormt van een proces van dialoog dat al in 1970 begonnen is, en zich dus ruim 36 jaar lang is volgehouden. Het document is getiteld: "De Kerk als Gemeenschap van gemeenschappelijk getuigenis voor het Rijk van God". Op 25 januari 2006 - een jaar geleden dus -, bij gelegenheid van de plechtige afsluiting van de "Week van Gebed voor de Eenheid van de Christenen", hebben in de Basiliek van Sint Paulus buiten de Muren de gedelegeerden voor de Oecumene in Europa, op gezamenlijke uitnodiging van de Raad voor de Europese Bisschoppenconferenties en van de Conferentie van Europese Kerken, deelgenomen aan de eerste etappe op weg naar de derde Europese Oecumenische Assemblee, die gehouden gaat worden op orthodox gebied, in Sibiu, in september van dit jaar 2007.

Bij gelegenheid van de woensdagaudiënties heb ik de delegaties mogen ontvangen van de Wereldalliantie van Baptisten en van de Evangelisch Lutherse Kerk in Amerika, die trouw blijft aan haar periodieke bezoeken aan Rome. Bovendien ben ik in de gelegenheid gesteld de leiders van de Orthodoxe Kerk van Georgië te ontmoeten, die ik met genegenheid volg, waarmee ik die vriendschapsband continueer die Zijne Heiligheid Ilia II verbond met mijn vereerde Voorganger, de Dienaar Gods Johannes Paulus II.

Deze kroniek van oecumenische ontmoetingen van het voorbije jaar voortzettend, kom ik bij de "Topontmoeting van godsdienstige leiders", die in juli 2006 in Moskou is gehouden. Met een speciale boodschap heeft de patriarch van Moskou en alle Ruslanden, Aleksej II, gevraagd om de deelname van de heilige Stoel. Nuttig is vervolgens het bezoek geweest van Metropoliet Kyrill van het Russische Patriarchaat, die de bedoeling naar voren heeft gebracht om tot een uitdrukkelijker normalisatie te komen van onze bilaterale betrekkingen. Even welkom was het bezoek van de priesters en de studenten van het College van de Apostolische Diakonia van de Heilige Synode van de Grieks orthodoxe Kerk. Graag wil ik er ook aan herinneren dat tijdens de Algemene Assemblee in Porto Alegre het Oecumenisch Concilie van de Kerken alle ruimte heeft gemaakt voor de katholieke deelname. Bij die gelegenheid het ik een speciale boodschap gestuurd. Een boodschap van mij is ook uitgegaan naar de Wereldconferentie van Methodisten in Seoel. Met plezier herinner ik me bovendien het hartelijke bezoek van de Secretarissen van de Christian World Communions, een organisatie voor wederzijdse informatie en contact tussen de diverse Confessies.

Verdergaande in de kroniek van het jaar 2006, komen we bij het officiële bezoek van de Aartsbisschop van Canterbury tevens de Primaat van de Anglicaanse gemeenschap, afgelopen november. In de Kapel Redemptoris Mater van het Apostolische Paleis heb ik met hem en zijn gevolg een betekenisvol moment van gebed gedeeld. Wat vervolgens de onvergetelijke apostolische reis naar Turkije [d:173] en de ontmoeting met Zijn Heiligheid Bartholomeüs I betreft, wil ik aan die zovele gebaren herinneren die nog welsprekender waren dan de woorden. Ik maak van de gelegenheid gebruik om nog eens Zijne Heiligheid Bartholomeüs I te groeten en hem te bedanken voor de brief die hij mij bij mijn terugkeer in Rome heeft geschreven; ik verzeker hem van mijn gebed en van mijn inzet om te bewerken dat de consequenties getrokken worden uit die vredeskus die wij elkaar tijdens de Goddelijke Liturgie [1555] gegeven hebben in de Sint George al Fanar.

Het jaar is besloten met het officiële bezoek aan Rome van de Aartsbisschop van Athene en van heel Griekenland, Christodoulos [1717], met wie wij gaven uitgewisseld hebben van een verplichtend karakter: de iconen van Maria als Pan-Hagia, als Alheilige, en die van de heilige Petrus en Paulus in omhelzing.

Zijn dit geen momenten van grote geestelijke waarde, momenten van vreugde, van herademing bij deze langzame klim naar de eenheid, waarover ik sprak? Deze momenten brengen de inspanning aan het licht - dikwijls in stilte maar met kracht - die ons verbroedert in het zoeken naar de eenheid. Zij bemoedigen ons om iedere mogelijke inspanning te verrichten bij deze langzame maar belangrijke klim. Wij vertrouwen ons toe aan de aanhoudende voorspraak van de Moeder van God en van onze Beschermheiligen, opdat zij ons willen steunen en ons helpen niet terug te komen op onze goede voornemens; dat zij ons bemoedigen de inspanningen nog te vergroten, door met vertrouwen te bidden en te werken, in de zekerheid dat de heilige Geest al het overige zal doen. Hij zal ons de volledige eenheid schenken zoals en wanneer het Hem zal behagen. Sterk in dit vertrouwen gaan wij voort op de weg van het geloof, de hoop en de liefde. Dat de Heer ons moge leiden.