Commentaar op de encycliek Pacem in Terris

Een grote vreugde vervult Ons hart, dierbare zonen en dochters, nu Wij u in zo grote getale, afkomstig uit vele italiaanse bisdommen en uit alle delen der wereld, hier aanwezig zien om te getuigen van uw vertrouwen in het werk van de Paus ten behoeve van de vrede.
Sprekend tot u gaat Onze dankbaarheid ook uit naar de vele duizenden en duizenden die hun vreugde en instemming betoond hebben bij het verschijnen van de jongste Encycliek ' Pacem in Terris [53]'.

Wij vieren morgen het feest van Sint Marcus en hierin zien Wij een aanleiding om een enkele gedachte voor U nader uit te werken. Zoals gij weet voeren Wij in Ons Wapenschild sedert tien jaren - vanaf het ogenblik waarop Wij door Onze Voorganger Pius XII z.g. geroepen werden tot het Patriarchaat van Venetië - behalve de leeuw, als symbool van de tweede Evangelist ook de geheimzinnige woorden die de bekrachtiging zijn van de zending van elke apostel van de waarheid, rechtvaardigheid, liefde en vrijheid: 'Pax tibi, Marce, Evangelista meus'. 'Vrede zij U, O Marcus, mijn Evangelist'. Wij beschouwen het als Onze heilige plicht deze vrede, vanuit dit middelpunt van de katholieke eenheid, over de gehele wereld te doen uitstralen; en Ons hart is van vreugde en troost vervuld bij het zien hoe de goede Voorzienigheid Onze pogingen daartoe zegent. Waarlijk, de Encycliek ' Pacem in Terris [53]' heeft een gunstige weerklank gevonden. Dit kunnen Wij getuigen met gevoelens van nederige dankbaarheid.

Op de dag daarop Wij het document ondertekenden hebben Wij in een korte toespraak [1503] nog een nadere omschrijving willen geven:

"Hoewel de Encycliek in het teken staat van het licht der Openbaring werden Onze gedachten evenzeer geïnspireerd door de eisen van de menselijke natuur en betreffen de leerstellingen voor een groot deel het terrein van het natuurrecht. Wij wilden dat de Encycliek zich zou richten tot alle mensen want de vrede is een goed dat iedereen aangaat, zonder uitzondering".

Daarom ook hebben Wij de Encycliek ' Pacem in Terris [53]' gedateerd op Witte Donderdag, de dag waarop de Verlosser op het punt stond Zijn openbaar leven te besluiten en de weg naar Calvarië begon om te sterven 'voor het heil van ons en van de gehele wereld' Romeinse Liturgie van Witte.. Romeinse Liturgie van Witte Donderdag. Als testament liet Hij Zijn leerlingen de gedenkwaardige woorden na: 'Mijn vrede laat ik u, mijn vrede geef ik u' (Joh. 14, 27) [b:Joh. 14, 27].
Op die dag liet de Zaligmaker over de wereld het grote licht stralen dat de Apostelen daarna hebben uitgedragen over de gehele aarde.

Op onze beurt hebben Wij, in navolging van het goddelijk voorbeeld, voor de mensen een lichtje willen ontsteken en gij kunt u voorstellen hoe ontroerd en dankbaar Wij zijn nu Wij zien hoe dit lichtje een licht wordt, zich uitbreidt en verder de harten en geesten doordringt. Uw aanwezigheid hier, dierbare kinderen, is daarvan een duidelijk bewijs. Hartelijk dank dus dat gij gekomen zijt!

Wij vragen u van Onze kant: wanneer gij straks weer terugkeert naar uw land, uw huis, draagt deze vrede dan uit, waar gij kunt; vrede met God in het binnenste van uw geweten, vrede in het gezin, in uw werkkring, vrede met alle mensen voor zover het van u afhangt, dan kunt gij verzekerd zijn van de achting en dankbaarheid van allen en van een overvloed van hemelse en aardse zegeningen.

Weest dus dragers van de fakkels van de vrede, als in een grote smeek- en boeteprocessie, gelijk die morgen op de feestdag van Sint Marcus gehouden zal worden in alle kerken onder het zingen van de Litanie van Alle Heiligen.

O, welk een verbazingwekkend visioen, wat een groots tafreel, dat iedereen onmiddellijk aanspreekt: het kruis voorop, gevolgd door de geestelijkheid en daarachter het gelovige volk. Hemel en aarde lijken zich te verenigen, hemelse lofprijzingen vermengen zich met smeekgebeden; de mens, de christen voelt zich opnieuw geroepen om zich van het kwaad te ontdoen en zich edelmoedig te wijden aan het goede. Zó komt er vrede over de wereld, de grote vrede van Christus:

ut regibus et principibus christianis pacem et veram concordiam donare digneris! Ut cuncto populo christiano pacem et unitatem largiri digneris!
O, Almachtige God, gewaardig U aan de leiders der volken vrede en eensgezindheid te geven en aan het gehele christenvolk vrede en eenheid!

Te rogamus, audi nos!

Dit smeken Wij af over het gehele menselijk geslacht.

Aan alle aanwezigen en hun dierbaren, in het bijzonder aan de kinderen, de zieken en ouden van dagen verlenen Wij uit de volheid van Ons hart Onze Apostolische Zegen.