Il grande rito

De weidse plechtigheid, die wij vandaag vieren, spreekt voor zichzelf. En de grootsheid ervan zegt u, dat wij ze om gewichtige redenen hebben geeplaatst op deze datum, 4 november, feest van Sint-Carolus Borromaeus, ze hebben willen houden hier in de Sint-Pieter, waar thans het tweede Vaticaans Oecumenisch Concilie plaats heeft, en het verrichten van de heilige handeling hebben willen toevertrouwen aan de vereerde kardinaal Pizzardo, perfect van de congregatie van de seminaries en de universiteiten [d:119]. Wij willen nl. door deze bijzondere daad van dankzegging jegens God en van intens gebed tot God op waardige wijze het vierde eeuwfeest herdenken van de oprichting van de seminaries, opleidingsinstituten in de verschillende diocesen, bestemd voor de vorming van kandidaten, die zich voorbereiden op het ontvangen vaan de heilige Wijding en op een waardige uitoefening van het priesterlijk ministerie daarna.

Deze instelling is, gelijk u weet, te danken aan canon 18 van de 23ste zitting van het Concilie van Trente [d:21], gedateerd 15 juli 1563. Er waren mannen, die dit decreet aanstonds geestdriftig ten uitvoer brachten; tot de eersten behoorde juist Sint-Carolus, toen reeds benoemd tot aartsbisschop van Milaan, een van de ijverigsten in het toepassen van de bepalingen van het Concilie van Trente in zijn diocees en in zijn kerkprovincie. Overtuigd hij was van de beslissende betekenis van seminaries, heeft hij er aanstonds verschillende opgericht, en hij is zeker de eerste geweest, die zijn voornaamste seminarie, gelegen in het hart van de stad, heeft ondergebracht in een monumentaal gebouw. Dit behoort nog steeds tot de klassieke bouwwerken van de weelderige Milanese renaissance, en het zal binnenkort, grondig gerestaureerd, heropend worden en zijn eeuwenoude en providentiële terug krijgen Zie Giussano, 1, II, V. Zie Giussano, 1, II, V.

Over de historische oorsprong van het instituut van de seminaries en hun betekenis voor de Kerk zal vanmiddag in deze basiliek, die thans dienst doet als concilie-aula, worden gesproken door kardinaal Stefanus Wyzynski, aartsbisschop van Gnesen en Warschau; en wij danken hem bij voorbaat, dat hij aan dit belangrijke thema het gezag van zijn ervaring en van zijn waardigheid wil verbinden.

Over de waardering, die wij allen moeten hebben voor de seminarie-opleiding en over de vruchten van deze eeuwfeestviering, vooral voor opvoeders en studenten, spreken wij in een apostolische brief aan de bisschoppen van heel de Kerk, die zeer binnenkort zal verschijnen. De beginwoorden ervan zijn Summi Dei Verbum [1012], en hij is voorbereid onder deskundige medewerking van de congregatie van de seminaries en universiteiten. Het is een weloverwogen en uitvoerig document, zoals het belang van het onderwerp vereist, en het is het eerste van dit soort met een dergelijke betekenis in ons pontificaat. Wij hebben er veel in behandeld – niet alles -, wat wij bij deze welkome gelegenheid meenden te moeten zeggen over dit veel omvattend en gewichtig onderwerp.

Het is daarom niet nodig, tijdens deze plechtigheid hier dieper op in te gaan. In onze apostolische brief vindt gij onze gedachten en onze verlangens uitgedrukt. Toch zouden wij graag een woord spreken tot onze dierbare seminaristen, die wij bij deze plechtigheid aanwezig zien en die wij op dit ogenblik met heel onze vaderlijke liefde in onze armen willen sluiten. Wij beschouwen hen als de vertegenwoordigers van hun medestudenten, van alle seminaristen in Gods Kerk.

"Wij spreken ronduit met u", zo zeggen wij u met Sint-Paulus, dierbare seminaristen, “ons hart staat wijd voor u open." Wij willen in u op dit ogenblik zien de meest echte en meest edelmoedige exponenten van de jeugd, die de meest ideale keuze heeft gedaan uit de hoge idealen, waaruit jonge mensen, bij het eerste klare zien van hun leven en bij de eerste ontdekking van de liefde, moeten kiezen, en deze keuze beslist voor hen over alle andere. Gij weet het: “Het rijk der hemelen gelijkt op een schat, verborgen in een akker. Toen iemand hem vond, verborg hij hem weer, en in zijn blijdschap ging hij alles te gelde maken, wat hij bezat, en kocht die akker." (2 Kor. 6, 11) [b:2 Kor. 6, 11] Gij zijt de jeugd, die begrepen heeft, dat onder alle gaven, waaraan het leven zo rijk is en waarnaar de jeugd zo verlangt, één gave de waarde heeft van alle andere tezamen. Gij weet het: “Het rijk der hemelen gelijkt op een koopman, op zoek naar mooie parels. Toen hij een parel van grote waarde had gevonden, ging hij alles verkopen wat hij bezat en kocht haar." (Mt. 19, 21) [b:Mt. 19, 21] Gij zijt de jeugd, die één stem ontdekt heeft temidden van de stemmen, die met rumoer rondom haar opklinken en haar betoveren. Het is een stem met een bijzondere, mysterieuze en duidelijke klank, ernstig en lieflijk tegelijk, zacht en toch machtig, rustig en geheimnisvol; een stem, die klinkt van binnen in het diepst van het hart en zich daar als het ware gebiedend oplegt; een stem die van buitenaf klinkt, rustgevend, in de intimiteit van een bezadigd en gezagvol advies. Een advies, dat die innerlijke stem vertolkt als een roepstem van God en de zekerheid geeft, dat deze stem gericht is juist tot deze jonge mens, die niet opziet tegen het grote, maar die veeleer het slechte en middelmatige verafschuwt. Deze stem is een uitnodiging en een bevel tevens, ze is simpel als een ademtocht en diep als tragiek, de stem van Christus, die ook nu nog nu meer dan ooit, zegt: “Kom en volg mij." (Joh. 8, 12) [b:Joh. 8, 12]

Jonge mensen, die naar ons luistert, hebt gij deze stem gehoord: “Kom en volg mij?” Ze gaat verder: “ Ik ben het licht der wereld. Wie Mij volgt, dwaalt niet rond in de duisternis, maar zal het licht des levens bezitten.”

Gij weet, hoe deze dialoog genoemd: de roeping. Ieder van u bewaart die roeping in zijn hart, als het geheim van zijn leven, als de wegwijzer voor zijn toekomst, als de stuwkracht van zijn handelen: “Kom en volg mij.”

Laten wij hier, vandaag, laten wij als plaatsbekleder van Christus, die zich eens richtte tot de leerlingen, bestemd om zijn apostelen te worden, dit woord herhalen tot u, die hier aanwezig zijt, tot uw medestudenten en tot alle jonge mensen van nu en van morgen, die de genade en de moed hebben er naar te luisteren: “Komt, volgt Mij; Ik zal maken dat gij vissers van mensen wordt.” (Mc. 1, 17) [b:Mc. 1, 17]

Dit alles betekent: het werk van de verlossing voltrekt zich in de wereld en de tijd niet zonder het ministerie van toegewijde mensen, die zich wegschenken met totale menselijke liefde en daardoor het heilsplan van Gods oneindige liefde verwezenlijken. Deze goddelijke liefde zou, als God het gewild had, zich ook rechtstreeks hebben kunnen uitstorten en de mensen ook rechtstreeks hebben kunnen redden. Gods plan is nu eenmaal anders. God zal de mensen redden in Christus door de dienst van mensen. God heeft aan de wereld niet alleen een openbaring en een godsdienst gegeven; Hij heeft haar een Kerk gegeven, een organische gemeenschap, een gemeenschap, opgebouwd uit verschillende geledingen, waarin sommige broeders werken voor het heil van de anderen. Hij heeft een hiërarchie, een priesterschap ingesteld; de heilsboodschap en de heilskracht van Christus komen daar, waar het priesterschap van Christus komt. De Heer heeft de verbreiding van het Evangelie afhankelijk gemaakt van het aantal en de ijver van de evangelie-arbeiders.

Daarom is de roeping tot de dienst van de Evangelie van zo’n enorme betekenis, want het heil van de wereld staat erbij op het spel. Zeker, de gave van de roeping is een geheim van God, maar laat het nooit voorkomen, beminde zonen, dat ten gevolge van lafheid, luiheid, kleinmoedigheid, doofheid, onreinheid, de roeping verloren gaat in jonge mensen, die God volgens zijn bedoeling rein en sterk had willen maken voor het ministerie van zijn koninkrijk.

Gelukkig, gij, dierbare zonen, omdat gij deze waarheden begrijpt en ze moedig en nederig in uw leven ervaart. Gelukkig gij, omdat gij weet, waarin op het ogenblik de aantrekkingskracht van het priesterschap bestaat. Het is niet een familietraditie, niet het genot van een rustig leven met een goed beneficie, niet het vooruitzichten op kerkelijke ereambten, niet andermans wil, die de beslissing van de kandidaat bepaalt of zich aan hem oplegt; ook niet de pessimistische afkeer van een ondraaglijke wereld of de desillusie van onvervulde verwachtingen, die u de weg wijzen naar het seminarie; zelfs niet de edeler aantrekkingskracht van de cultuur of de kunst, die, zij het in beperkte mate, per se kunnen samengaan met de echte motieven, waarom een jonge man op het ogenblik priester wordt. De echte aantrekkingskracht van het seminarie is de paradoxale aantrekkingskracht van het volgeling-zijn van Christus, die gezegd heeft: “Wie mijn volgeling wil zijn, moet Mij volgen door zichzelf te verloochenen en zijn kruis op te nemen.” (Mc. 8, 34) [b:Mc. 8, 34] Roeping betekent op het ogenblik: afstand doen, impopulair zijn, offer; het betekent het innerlijk leven stellen boven het uiterlijke, een ernstig en standvastig streven naar volmaaktheid boven een gemakkelijke en onbeduidende middelmatigheid. Roeping betekent: in staat zijn om te luisteren naar de smekende stemmen, die opstijgen uit de wereld, de stemmen van onschuldigen, van lijdenden, van mensen zonder rust, zonder troost, zonder leiding, zonder liefde. Ze betekent ook de kracht om het zwijgen op te leggen aan de bedrieglijke en weke stem van het genot en het egoïsme. Roeping betekent: de zware, maar heerlijke zending begrijpen van de Kerk, die thans meer dan ooit de taak heeft, de mens te onderrichten omtrent de ware aard van zijn bestaan, zijn doel, zijn bestemming, en de gelovigen te brengen tot de kennis van de onmetelijke, onuitsprekelijke rijkdom van Christus’ liefde.

Roeping, jonge mensen, betekent: jonge mensen zijn met een klare blik en een groot hart, het betekent: als levensprogram nemen de navolging van Christus, zijn heroïsme, zijn heiligheid, zijn zending van goedheid en heil. Geen enkele levensroeping biedt zulk een waarachtig, edelmoedig, menselijk en heilig ideaal als de nederige en getrouwe roeping tot het priesterschap van Christus.

Als de Kerk zó durft te spreken, beminde zonen, dan is dit geen holle frase of retoriek en vooral geen suggestie of leugen. Het is, omdat de Kerk weet, wat er in u omgaat, en welke rijkdom van genaden de Heer u heeft geschonken; omdat zij waardering heeft voor u; omdat zij hoge verwachtingen koestert van uw frisse jeugd en uw edelmoedige toekomstdromen.

En misschien begrijpt gij, dierbare zonen, dat de Kerk u niet zulke verheven en moeilijke idealen zou durven voorhouden, als zij niet de praktische mogelijkheid bezat, u ter zijde te staan bij het uiten van die idealen, en als zij u niet met alle zorg zou kunnen helpen, deze op u te nemen, om u dan verder te begeleiden. Als de Kerk niet zo’n ervaring had opgedaan in het leiden van de zielen en als zij niet de gelegenheid en de middelen bezat om deze leiding uit te oefenen, dan zou niet zo vrijmoedig tot u mogen spreken. Maar op het ogenblik is de Kerk in staat en in de toekomst zeker nog meer, om haar verheven taak, toekomstige priesters op te leiden, goed te vervullen, want voor dit doel heeft de Kerk haar seminaries gesticht. Het seminarie is een leerschool van innerlijke stilte, waarin de mysterieuze tem van God spreekt, het is de oefenschool, waar men getraind wordt in de moeilijke deugden, het is het huis, waar Christus de meester woont. Herinnert gij het u: Twee leerlingen van Johannes hoorden, dat hij over Jezus, die juist voorbij ging aan de oever van de Jordaan, zei: Zie het Lam Gods. Zij gingen Jezus achterna, Jezus keerde zich om en toen Hij zag, dat zij Hem volgden, vroeg Hij hun: wat verlangt gij? Zij zeiden Hem: Rabbi – vertaald betekent dit: Meester – waar houdt gij u op? Hij antwoordde hun: “Gaat mee om het te zien.” (Joh. 1, 38-39) [b:Joh. 1, 38-39]

Misschien, jonge mensen, zult ook gij Jezus eens leren zien als de enige redder van de wereld en zult gij begrijpen, dat gij Hem zoekt en Hij u. Misschien komt dan in uw aarzelend en bewogen hart diezelfde vraag op: Meester, waar houdt Gij U op? Waar kan ik U ontmoeten, Christus? Waar ik U leren kennen, Heer Jezus? Waar kan ik naar U luisteren, waar mij bij U aansluiten om eens uw eigen zending op mij te nemen? Vergeet dat niet, dat uit de mond van de Kerk van uw bisschoppen, uw oversten en uw leraren altijd dit antwoord zal klinken: gaat mee om het te zien; dan zal de gezegende poort van het seminarie voor u opengaan.

Amen.