COMMUNIO ET PROGRESSIOPastorale Instructie, in opdracht van het Tweede Vaticaans Concilie, over de middelen van sociale communicatie
(Soort document: Pauselijke Commissie voor de Sociale Communicatiemiddelen)
Msgr. Martin J. O'Connor -
23 mei 1971
De moderne communicatietechnieken verspreiden oude kunstvormen over de wereld, maar brengen ook nieuwe genres voort. Nu het communicatienet heel de wereld omsluit en de internationale uitwisseling verveelvuldigt, en nu er een groeiende samenwerking tussen de productieleiders tot stand komt, valt het te wensen dat de producenten en het publiek tot een wereldomvattende overeenkomst komen, niet alleen om de oude en nieuwe vormen te aanvaarden, maar tevens om willens en wetens de artistieke productie van alle volkeren, culturen en landen van heel de mensheid bij zich toe te laten.
Vanwege haar belang en haar menselijke waarde dient de kunst te worden hooggeacht; de schoonheid verheft immers spontaan de geest die haar beschouwt. Elke vorm van kunst kan de menselijke situatie tot in haar diepste diepten weergeven, de geestelijke werkelijkheid langs de weg van de lichamelijkheid voor allen toegankelijk maken, en de mens een diepere zelfkennis geven, hetgeen niet alleen op cultureel, maar ook op moreel en godsdienstig gebied uiterst weldadige gevolgen kan hebben. 'Het is een feit dat er terstond een straal schoonheid over heel uw werk valt wanneer u, schrijvers en kunstenaars, uit de menselijke situatie, hoe armzalig en triest die ook moge zijn, een grein goedheid weet te halen. Er wordt niet van u gevraagd de rol van moralist te spelen; maar wij vertrouwen op uw geheimzinnig vermogen om het lichtend gebied te openen dat achter het duister van het menselijk leven verscholen ligt'.
Om mentaliteit en karakter van een tijdperk te begrijpen, dient men niet alleen de geschiedenis ervan te bestuderen, maar ook zijn letterkunde en kunst, omdat de kunst op indringende en heldere, en vaak op diepergaande en nauwkeuriger wijze dan een beschrijving, de aanleg van een volk en zijn verlangens, gedachten en gevoelens laat zien. Zelfs wanneer de kunst aan haar verbeeldingskracht de vrije loop laat, geeft zij een indringend inzicht in de menselijke natuur en haar vermogens. Ook romans die fictieve mensen en situaties beschrijven, laten op hun eigen wijze de waarheid zien. Hoewel zij geen objectief gebeuren verhalen, bereiken zij de werkelijkheid van het leven in de mate waarin zij uit bestanddelen van de menselijke natuur zijn samengesteld.is Ja, door de toekomstige ontwikkelingen van de mensheid te voorvoelen, dringen zij door tot de bron van de menselijke dynamiek.
Pius XII leert ons dat het menselijke leven 'minstens in zijn wrede, verschrikkelijke conflicten niet kan worden begrepen wanneer men voorbijgaat aan de misdaden en gebreken die er gewoonlijk de oorzaak en oorsprong van zijn. ( ... ) Mag een goede film dergelijke feiten tot onderwerp nemen? De grootste dichters en schrijvers van alle tijden en volkeren hebben deze duistere, glibberige thematiek behandeld en ook in de toekomst zal dat nog gebeuren. ( ... ) Zo vaak deze strijd tegen het kwaad, of zelfs de voorlopige overwinning van het kwaad, samen met de rest van het werk de weg wijst naar een hogere opvatting van het menselijk leven, naar zedelijke beheersing, naar een zuiverder oordeel en een edeler gedrag, kan zij tot onderwerp worden gekozen en als lering in het geheel van de film worden opgenomen. Op dit gebied geldt dus dezelfde norm en richtlijn als voor alle letterkundige werk'. Het kunstwerk wordt hier dus in het licht van zijn bijdrage tot de morele ontwikkeling beschouwd; artistieke en morele waarde dienen duidelijk te worden onderscheiden, maar zijn allerminst met elkaar in strijd - integendeel, ze roepen elkaar op en versterken elkaar.

© 1971, Archief van Kerken, 26e jrg, pag. 720-761
Notenapparaat volgt nog