De communicatiemiddelen vormen als het ware een markt waar van alle kanten nieuws wordt uitgewisseld en een menigte opvattingen tot uitdrukking en tot botsing komen. Het maatschappelijk leven wordt daardoor diepgaand gemarkeerd en verrijkt en de ontwikkeling ervan wordt erdoor versneld.

Vanuit het feit dat ieder spontaan de neiging heeft tegenover anderen zijn reacties op het gebeuren en zijn opvatting erover tot uitdrukking te brengen, zodat er een gemeenschappelijke wijze van ervaren en optreden tot stand komt, ontstaat de 'openbare mening' die kenmerkend is voor de sociale natuur van de mens. Pius XII heeft de openbare mening indertijd indringend beschreven als "de natuurlijke echo, de min of meer spontane, gemeenschappelijke weerklank van de gebeurtenissen en van de huidige situatie in de geest en het oordeel van de mensen." De vrijheid om zijn persoonlijk gevoelen tot uitdrukking te brengen vormt een allernoodzakelijkste voorwaarde voor de vorming van de openbare mening. De in het openbaar tot uitdrukking gebrachte opvattingen laten anderen immers de mentaliteit en het oordeel zien van groeperingen die in een bepaalde context van tijd, plaats en levensomstandigheden belangrijker kunnen zijn.

Wil de openbare mening op juiste en gezonde wijze tot stand komen, dan is het volstrekt noodzakelijk dat ieder de vrijheid heeft om zijn gevoelens en opvattingen tot uitdrukking te brengen. Het is dus van belang om met het Tweede Vaticaans Concilie het recht van zowel individu 8.1S groep te erkennen om binnen de grenzen van de eerbaarheid en van het algemeen welzijn vrij hun opvattingen te uiten. Aangezien de ontwikkeling van het maatschappelijk leven ieders samenwerking vereist, is vrije confrontatie van de verschillende gezichtspunten nodig: sommige zullen dan worden aanvaard, andere verworpen, weer andere gewijzigd of met elkaar verzoend; de meest gegronde en duurzame opvattingen kunnen zo werkelijk bijdragen tot een gemeenschappelijke wijze van optreden.

Het zal duidelijk zijn dat zij die voor de voorlichting verantwoordelijkheid dragen een zeer zware taak vervullen: zij zijn vrijwel oppermachtig met betrekking tot de nieuwsgaring en -verspreiding; tegelijk dienen zij een vrije, concrete oordeelsvorming door vergelijking van het nieuws mogelijk te maken.

Alle mensen worden ertoe uitgenodigd om rechtstreeks, of via degenen die hun gedachten vertolken tot de vorming van de openbare mening bij te dragen. Zij die ambtshalve, vanwege hun aangeboren gaven of om een andere reden een grote invloed hebben in de samenleving, spelen, zo vaak zij hun opvatting te kennen geven, een zeer grote rol bij de vorming van de openbare mening. Hoe groter hun gezag is, des te groter is hun verantwoordelijkheid op dit gebied.

Het lanceren van een 'propaganda campaign' is slechts dan geoorloofd wanneer het doel en de middelen ervan met de menselijke waardigheid in overeenstemming zijn, en wanneer men zich in dienst wil stellen van de waarheid of van zaken die het algemeen welzijn van het land zelf of van de hele wereld bevorderen, hetzij met het oog op afzonderlijke mensen, hetzij met het oog op bepaalde groepen.

Propaganda die tegen het algemeen welzijn is gericht, die een openlijk antwoord beoogt te verhinderen, die de situatie geweld aandoet of die vooroordelen verspreidt - door halve waarheden te verkondigen, een keuze te maken vanuit een vooropgezet doel, of aan de meest belangrijke aspecten voorbij te gaan - is in strijd met de wettige vrijheid van besluitvorming en mag dus niet worden toegelaten. Dit geldt des te meer waar de verworvenheden van de menswetenschappen, met name van de psychologie, en van de communicatietechnieken aan de propaganda een steeds grotere invloed verlenen.

Niet elke opvatting die wordt verspreid dient onmiddellijk als spreekbuis van de openbare mening te worden beschouwd. Meerdere opvattingen kunnen tegelijkertijd naast elkaar bestaan, ook al is één ervan die van de meerderheid. Maar de opvatting van de meerderheid is niet noodzakelijk de beste of de dichtst bij de waarheid staande. Overigens is de openbare mening heel vaak aan schommelingen onderhevig, en vindt zij nu eens méér dan weer minder steun bij de grote massa. Men kan daarom beter een zekere afstand bewaren ten opzichte van opvattingen waarover jan en alleman spreekt. Zelfs kunnen er redenen zijn om zich er rechtstreeks tegen te verzetten.

Niettemin dienen de algemeen aanvaarde opvattingen, als uitdrukking van het gevoelen en van de wil van het volk, met name door de kerkelijke en burgerlijke overheid in rijp beraad te worden genomen.