Communio et Progressio

Gemeenschap en ontwikkeling van de samenleving vormen de voornaamste doelstellingen van de sociale communicatie en van de middelen die zij aanwendt, zoals de pers, de bioscoop, de radio en de televisie. Dag aan dag wordt de techniek ervan verder vervolmaakt, zodat ze ter beschikking van steeds grotere groepen mensen komen te staan en de afzonderlijke mens steeds gemakkelijker bereiken. Zo oefenen deze technieken een steeds diepergaande invloed uit op gedragswijze en mentaliteit.

De Kerk beschouwt ze als 'gaven van God' A.A.S., XXIV (1957), p. 765 [[1109]] aangezien ze de mensen volgens het plan van de goddelijke Voorzienigheid tot broederlijke betrekkingen moeten brengen die een bijdrage zullen leveren aan zijn heilsplan. Verschillende documenten van het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] maken een vollediger begrip van en een scherper inzicht in de sociale communicatie en het functioneren van de communicatiemiddelen in de huidige samenleving mogelijk, met name de Constitutie over de Kerk in de wereld van deze tijd [575], het Decreet over het oecumenisme [618], de Verklaring over de godsdienstvrijheid [702], het Decreet over de missieactiviteit van de Kerk [703], het Decreet over het herderlijk ambt van de bisschoppen in de Kerk [646] en in het bijzonder het Decreet dat in zijn geheel over de sociale communicatiemiddelen [496] gaat. Dit dank zij de inspiratie en de leer van het Concilie [d:4] verkregen diepere inzicht moet het de Christenen mogelijk maken de juiste houding tegenover de communicatiemiddelen te vinden en zich er krachtiger voor in te zetten.

Deze pastorale Instructie, die in opdracht van het Concilie [d:4] is samengesteld. Inter Mirifica [[496|23]] geeft de grote lijnen van de leerstellige beginselen en pastorale richtlijnen aan, met weglating van de al te kleine en te specifieke bijzonderheden die gezien de wisselende omstandigheden en de voortschrijdende ontwikkeling veel beter situatie voor situatie kunnen worden vastgesteld.

Het is dus de taak van de bisschoppen en hun conferenties, en in de Oosterse kerken van de synodes, om met behulp van deskundigen en van de diocesane, nationale en internationale instellingen in een dynamische en collegiale geest een praktisch vervolg te geven op deze instructie door haar, zonder de eenheid van de wereldkerk uit het oog te verliezen, in overeenstemming met de specifieke omstandigheden van hun volk en land te ontwikkelen en aan te passen. De bisschoppenvergaderingen zullen daarbij een beroep doen op de diensten die priesters, religieuzen en leken elk op hun eigen terrein in dit opzicht kunnen verlenen, aangezien het gebruik van de sociale communicatiemiddelen immers heel het volk van God raakt.

Het valt dus te hopen dat deze Instructie een gunstig onthaal zal vinden bij al degenen die op het gebied van de sociale communicatie werkzaam zijn en die belang stellen in de ontwikkeling van de mensheid. Zo zal de rijkdom die in de sociale communicatiemiddelen verscholen ligt door dialoog en onderlinge samenwerking echt tot aller welzijn bijdragen.

Hoewel men zich door de sociale communicatiemiddelen rechtstreeks tot de afzonderlijke mens richt, bereiken en beroeren deze de mensheid in haar geheel Inter Mirifica [[496|1]] doordat ze aan een menigte mensen snel nieuws verschaffen over het leven van de huidige wereld en hen tot begrip brengen van de opvattingen en mentaliteit van onze tijd. Ze zijn dan ook onmisbaar voor wie het netwerk van nauwe, vaak ingewikkelde betrekkingen van onze samenleving en van haar activiteiten wil leren kennen. Daarom staan ze ook niet los van de beginselen die naar christelijk inzicht de menselijke samenleving regeren. Op providentiële wijze is het kenmerkend voor deze uitvindingen dat ze de problemen en verwachtingen van de mensheid naar voren halen en er een des te sneller antwoord op geven naarmate de mensen in nauwere relatie tot elkaar staan. Dit is het grondbeginsel vanwaaruit een christelijk oordeel kan worden uitgesproken over de bijdrage die de sociale communicatiemiddelen aan het welzijn van de mensheid leveren.

Overal waar de menselijke activiteit de aardse levensomstandigheden probeert te verbeteren, met name wanneer het gaat om de jongste verworvenheden van de wetenschap en schitterende successen van de techniek, vindt het christelijk zicht op de mens, op de menselijke betrekkingen en op heel de wereldgeschiedenis een (vaak onbewust) antwoord op het goddelijk voorschrift dat de mens 'de aarde moet bezitten en onderwerpen' (Gen. 1, 26-28) [b:Gen. 1, 26-28] (Gen. 9, 2-3) [[b:Gen. 9, 2-3]] (Wijsh. 9, 2-3) [[b:Wijsh. 9, 2-3]] vgl: Gaudium et Spes [[[575|34]]] en ziet het tegelijk in hoe het kan bijdragen tot voortzetting en behoud van Gods scheppingswerk. vgl: Gaudium et Spes [[[575|34]]]

Ook de sociale communicatiemiddelen vallen geheel binnen dit perspectief, aangezien ze een belangrijke bijdrage leveren aan de wetenschappelijke uitwisseling tussen de mensen en daarmee aan hun onderlinge samenwerking. Toen God de mens naar zijn beeld had geschapen, gaf hij hem immers de mogelijkheid om een aandeel te nemen in zijn scheppend vermogen, tot opbouw van de aardse samenleving. vgl: Gaudium et Spes [[[575|57]]]

Naar wezen staat de sociale communicatie erop gericht een grotere gemeenschapszin te brengen in de intermenselijke betrekkingen. Met de overige mensen, zijn broeders, verbonden, draagt elk mens onder Gods leiding op die wijze bij tot de verwerkelijking van Gods heilsplan in de geschiedenis. Volgens het christelijk geloof vindt de vereniging en gemeenschap van de mensen, die het hoofddoel is van alle communicatie, haar oorsprong en voorafbeelding in het diepe geheim van de eeuwige gemeenschap van God, tussen de Vader, de Zoon en de Heilige Geest, die één enkel goddelijk leven leiden.

Ongetwijfeld kunnen de communicatiemiddelen veel tot de vereniging van de mensen bijdragen; maar in geval van onkunde of gebrek aan goede wil kunnen zij juist het tegenovergestelde effect teweegbrengen, namelijk onbegrip en onenigheid, die ernstige gevolgen met zich meebrengen. Maar al te vaak ervaren we dat ze de kernwaarden van het menselijk leven ontkennen of verkrachten; de christen trekt daaruit dan ook de conclusie dat het op de eerste plaats noodzakelijk is de mens te bevrijden en hem te ontrukken aan de zonde, die bij de eerste val haar intrede heeft gedaan in de geschiedenis van de mensheid. Omdat de mens zich door zijn eigen schuld van zijn Schepper heeft afgewend, is hij door deze wanorde aan tweedracht en conflicten met zijn broeders overgeleverd, en is de communicatie verstoord. Maar Gods liefde jegens de mensen laat zich niet verstoten. Zelf heeft hij aan het begin van de heilsgeschiedenis het initiatief tot omgang met de mensen genomen en deelt Hij zich bij de vervulling der tijden aan hen mee en 'het Woord is vlees geworden'.

Door het menselijk geslacht door zijn dood en verrijzenis te bevrijden, heeft Christus, de mens geworden Zoon van God, het Woord en Beeld van de onzichtbare God,u aan allen in overvloed de waarheid en het leven van God zelf gegeven. Als enige middelaar tussen de Vader en de mensen, heeft hij vrede en gemeenschap met God en broederschap tussen de mensen onderling tot stand gebracht. Sinds die tijd ligt de diepste grond en het prototype van de vereniging van de mensen in de God die zichzelf tot onze menselijke broeder heeft gemaakt en die zijn leerlingen de opdracht heeft gegeven om altijd en overal in 'het volle licht' en 'van de daken' aan alle mensen de blijde boodschap te verkondigen.

Tijdens zijn verblijf op aarde heeft Christus zichzelf een volmaakt 'communicator' getoond. Door de menswording heeft hij de natuur aangenomen van hen die de boodschap zouden ontvangen welke Hij in zijn woorden en in heel Zijn levenswijze heeft laten uitstralen. Midden uit het volk verkondigde Hij zonder enig compromis met kracht en volharding de goddelijke boodschap; niettemin paste hij zich aan bij de spreek- en denkwijze van hen met wie Hij omging. Overigens is communicatie meer dan louter uitdrukking van gedachten of gevoelens: zij is zelfgave uit liefde, vanuit het diepste wezen van de mens; Christus' communicatie was geest en leven. Door de instelling van de Eucharistie heeft Christus ons de meest volmaakte vorm van gemeenschap nagelaten die voor de aardse mens mogelijk is, namelijk de gemeenschap tussen God en de mens, en daarmee de meest nauwe en volmaakte gemeenschap tussen de mensen. Tenslotte heeft Christus ons zijn levendmakende Geest medegedeeld, die het beginsel van samenkomst en eenheid is. In de Kerk, die het mystieke Lichaam van Christus en de verborgen volheid van de verheerlijkte Christus is, vervult hij het al in alles.rt zo kunnen wij in de Kerk door het woord en de Sacramenten op weg gaan naar de hoop op de uiteindelijke vereniging, waarbij 'God alles in allen zal zijn'.

In de 'schitterende uitvindingen van de techniek' die bijdragen tot de sociale communicatie tussen de mensen, ontdekt de christen instrumenten die Gods voorzienig plan voor de mensen heeft bedacht om de vereniging te bevorderen van hen die op aarde verwijlen. Er ontstaan nieuwe banden tussen hen, en een nieuwe taal, die het de mensen mogelijk maakt zichzelf beter te kennen en de anderen gemakkelijker te ontmoeten. Hoe sneller zij elkaar begrijpen en hoe spontaner hun wederzijdse toeneiging is, des te sneller komen zij tot rechtvaardigheid en vrede, tot welwillend- en weldadigheid, tot onderling hulpbetoon, tot liefde en uiteindelijk tot gemeenschap. Daarom mag men de communicatiemiddelen terecht tot die hulpmiddelen en mogelijkheden rekenen die de mens op de meest efficiënte wijze tot versterking van de naastenliefde, op haar beurt bron van gemeenschap, leiden.

Alle mensen van goede wil worden dan ook met aandrang aangespoord tot samenwerking om de sociale communicatiemiddelen een reëel nut te doen hebben bij het zoeken naar de waarheid en naar de menselijke vooruitgang. De christen zal zich daartoe vanuit zijn geloof des te meer verplicht voelen, aangezien de verspreiding van de evangelische boodschap, door de broederlijke toenadering van de mensen onder Gods vaderschap te bewerkstelligen, daartoe in hoge mate zal bijdragen. De gemeenschap en samenwerking tussen de mensen berusten in laatste instantie echter op hun vrije wil, die op zijn beurt onder invloed staat van de mentaliteit van samenleving of techniek. Zin en waarde van de communicatiemiddelen hangen uiteindelijk af van het gebruik dat de menselijke vrijheid ervan maakt.

Omdat de mens zelf de beslissing heeft over de wijze waarop de communicatiemiddelen worden gebruikt, berusten de morele beginselen die hierop betrekking hebben op een juist inzicht in de waardigheid van de mens, die een waarachtig aandeel dient te krijgen in de gemeenschap van Gods aangenomen zonen. Van de andere kant vloeien deze beginselen ook uit het diepste wezen van de sociale communicatie zelf en uit de eigenschappen die deze middelen kenmerken voort. Ook de constitutie Gaudium et Spes [575] erkende dit al: 'Vanwege het feit immers, dat alle dingen zijn geschapen, hebben ze een eigen bestand met een eigen waarheid en goedheid, hebben ze ook eigen wetten en structuren, waarvoor de mens respect moet hebben.

Wie in het perspectief van de geschiedenis van schepping en heilbrengende menswording dus inzicht wil krijgen in het juiste gebruik van de communicatiemiddelen, dient beslist de mens in zijn totaliteit te beschouwen en een grondig besef te hebben van het specifieke karakter van de sociale communicatie en van de middelen daartoe. De communicatieleiders, dat wil zeggen degenen die tot taak hebben van de communicatiemiddelen gebruik te maken, zijn dus in geweten verplicht zich de met het oog op hun verantwoordelijkheid noodzakelijke bevoegdheid eigen te maken.et dit is des te meer vereist naarmate hun invloed op het welslagen van de communicatie groter is. In dit opzicht ligt een nog grotere verantwoordelijkheid bij hen die het oordeel en de keuze van anderen helpen vormen, vooral wanneer zij zich tot mensen van onvoldoende rijpheid of cultuur richten. Hun verantwoordelijkheid betreft al datgene wat op de een of andere wijze tot verrijking of verarming van personen of groepen kan bijdragen, Er mag dus niets worden nagelaten om de verbruikers, dat wil zeggen degenen die lezen, luisteren of kijken, te vormen tot een juiste interpretatie van datgene wat de media hun aanbieden, daar voordeel bij te vinden, en actief aan het maatschappelijk leven deel te nemen; alleen op die wijze zullen de media hun rol ten volle vervullen.

De gezamenlijke productie van de sociale communicatiemiddelen in een gegeven gebied moet worden beoordeeld in het licht van haar bijdrage tot het algemeen welzijn; de nieuwsberichten, de culturele en de ontspanningsprogramma's moeten het leven en de ontwikkeling van die bepaalde gemeenschap ten goede komen. De media dienen niet alleen losstaande gebeurtenissen weer te geven, maar ook de achtergrond ervan naar voren te halen, zodat allen in staat worden gesteld de problemen van de samenleving te doorzien en tot haar vervolmaking bij te dragen. Men dient dus het evenwicht te bewaren tussen nieuws, opvoeding en ontspanning, alsmede tussen meer culturele en meer populaire programma's.

Alle communicatie moet beantwoorden aan de grondwet van oprechtheid, eerlijkheid en waarheid. Een goede bedoeling en een oprecht verlangen volstaan dus niet om de communicatie eerlijk te maken: tevens dient zij de feiten naar waarheid weer te geven, dat wil zeggen een getrouw beeld ervan te geven dat met de diepste werkelijkheid ervan in overeenstemming is. De verdienste en de morele waarde van een communicatie hangen niet alleen van het onderwerp en van de leer die erin besloten ligt af, maar ook van de communicatiewijze, van de toon en de stijl waarin zij wordt gebracht, en van haar context in functie van het publiek waarvoor zij is bestemd. vgl: Inter Mirifica [[[496|4]]]

Een dieper inzicht in de mens, een groter onderling begrip, en een meer doelmatige samenwerking: dat alles kan de sociale communicatie krachtig bevorderen, in overeenstemming met de doelstellingen van het volk van God die haar bekrachtigt en vervolmaakt. "Het bevorderen van de eenheid hangt immers ten nauwste met de zending van de Kerk samen, daar zij 'in Christus als het ware het sacrament, dat wil zeggen het teken en het instrument, van de innige vereniging met God en van de eenheid van heel het menselijk geslacht is.'" Gaudium et Spes [[575|42]] Lumen Gentium [[617|1]]

De jongste uitvindingen ter bevordering van de menselijke betrekkingen sluiten de mensen van onze tijd in een steeds nauwere kring en dagen hen uit tot een dialoog die op broederschap en samenwerking staat gericht. Deze middelen doen immers overal ter wereld ontelbare malen de woorden weerklinken die de afzonderlijke mensen dag in dag uit spreken; zo verwekken en verspreiden zij over heel de wereld een publieke dialoog van heel de samenleving. De overvloed aan nieuws en opvattingen die worden verspreid, maakt dat heel de wereld deelt in de plannen en problemen van elk van de mensen zoals in die van heel de mensheid; tegelijk worden hierdoor de voorwaarden vervuld die voor wederzijds begrip, onderlinge welwillendheid en aller welzijn nodig zijn.

De communicatiemiddelen schrijden met zulke reuzenstappen voort dat ze de hinderpalen omverwerpen die de mensen op bepaalde tijden en plaatsen hebben gesteld. Ze blijken een factor van groter en duurzamer toenadering te zijn; dank zij hen gaat de voorlichting onmiddellijk heel de wereld rond en maakt zij het de mensen mogelijk veel actiever aan het leven en de gebeurtenissen van de huidige wereld deel te nemen. Het onderwijs heeft hun nut al ervaren: zij leveren een belangrijke bijdrage aan de strijd tegen het analfabetisme en bevorderen instelling en voortzetting van het onderwijs. Evenzo dragen zij in belangrijke mate bij tot de ontwikkeling en werkelijke bevrijding van de mensen, met name in de ontwikkelingslanden. Zij brengen tot een toenemende gelijkheid tussen de mensen en beschermen deze in die zin dat alle categorieën van de samenleving voortaan zonder onderscheid van de cultuur en de vrije tijd kunnen genieten. Zij verrijken de geest door hem via geluid en beeld met de concrete, waarneembare werkelijkheid in contact te brengen, en dat tot in de verst verwijderde streken en de oudste tijden. In de landen waar het onderwijs nog weinig is ontwikkeld, worden de burgers er snel toe gebracht de waarden en de levensstijl van de huidige wereld te aanvaarden, ook al moeten ze daarbij hun eigen cultuur en gebruiken niet geringschatten

Beziet men al deze gevolgen, dan kan het niet anders of men dient de sociale communicatiemiddelen wel als uiterst waardevolle elementen te beschouwen voor de menselijke ontwikkeling en voor de overwinning van de moeilijkheden die deze meebrengt. Zowel de producenten als de verbruikers dienen zich te beraden op de oplossing van deze talrijke moeilijkheden. Hoe zal men bijvoorbeeld kunnen bereiken dat het nieuws, dat in overvloed en onophoudelijk, vaak verward en meestal zeer snel wordt geleverd, op zijn juiste waarde wordt geschat en goed wordt verwerkt? Gezien hun aard richten de sociale communicatiemiddelen zich tot een zo groot mogelijk aantal mensen tegelijk en neigen zij, om niemand voor het hoofd te stoten, vaak tot een zekere neutraliteit; maar hoe zal men in een pluralistische samenleving dan waar en onwaar, eerlijk en verdorven kunnen onderscheiden? Hoe zal men kunnen verhinderen dat men door het spel van de vrije concurrentie de gunst van het publiek probeert te werven door op egoïstische of minder edele instincten van de menselijke natuur te spelen? Hoe kan men beletten dat de concentratie van de media in de handen van een kleine groep de dialoog in de samenleving onmogelijk maakt? Wat dient er te worden gedaan opdat de kunstmatige, onrechtstreekse communicatie, in hoofdzaak via het beeld, geen schade toebrengt aan het onmiddellijk menselijk contact? Gezien het feit dat de sociale communicatiemiddelen de mens vaak tot vlucht en droom verleiden, dient men zich af te vragen hoe men kan bereiken dat zij hem niet van het concrete, huidige leven afwenden. Hoe kan men de passiviteit en een zekere wezenloosheid tegengaan? Hoe kan tenslotte worden verhinderd dat de voortdurende prikkeling van het gevoelsleven schade toebrengt aan het gebruik van het verstand?

De vermindering van de zedelijkheid, die in meerdere sectoren van het huidige leven wordt waargenomen, verontrust alle mensen van goede wil; de tekenen van deze achteruitgang kan men zonder moeite in alle sociale communicatiemiddelen ontdekken. In hoeverre zij daar zelf schuld aan hebben valt te betwisten. Meerderen stellen dat de communicatiemiddelen slechts reeds in de samenleving heersende zeden in het licht stellen; anderen menen daarentegen dat zij deze tendensen wijd en zijd propageren en dat ze, door ze als normaal bestanddeel van het menselijk leven te presenteren, er langzamerhand toe brengen dat ze ook werkelijk gemeengoed worden; een derde groep schuift alle schuld op de communicatiemiddelen. Hoe het ook zij, de samenleving lijdt ontegenzeglijk aan dit kwaad, en wil men het verhelpen dan is het nodig tot samenwerking te komen tussen ouders, docenten, pastores en allen die voor het algemeen welzijn arbeiden. Daarbij spelen de communicatiemiddelen zelf een belangrijke rol, ook al is het niet mogelijk ze van de levensgewoonten van het volk los te maken.

Om beter in te zien welke weldaden de sociale communicatie aan de samenleving verschaft, om het haar mogelijk te maken hiervan werkelijk te profiteren, en om met groter zekerheid de hindernissen ervan te overwinnen, is het van belang om nauwkeurig de verschillende aspecten te onderzoeken van de rol die deze technieken in de menselijke betrekkingen spelen.

De communicatiemiddelen vormen als het ware een markt waar van alle kanten nieuws wordt uitgewisseld en een menigte opvattingen tot uitdrukking en tot botsing komen. Het maatschappelijk leven wordt daardoor diepgaand gemarkeerd en verrijkt en de ontwikkeling ervan wordt erdoor versneld.

Vanuit het feit dat ieder spontaan de neiging heeft tegenover anderen zijn reacties op het gebeuren en zijn opvatting erover tot uitdrukking te brengen, zodat er een gemeenschappelijke wijze van ervaren en optreden tot stand komt, ontstaat de 'openbare mening' die kenmerkend is voor de sociale natuur van de mens. Pius XII heeft de openbare mening indertijd indringend beschreven als "de natuurlijke echo, de min of meer spontane, gemeenschappelijke weerklank van de gebeurtenissen en van de huidige situatie in de geest en het oordeel van de mensen." AAS, XLII (1950), p. 251 [[1570]] vgl: Gaudium et Spes [[[575|59]]] vgl: AAS, LV (1963), p. 283 [[[73]]] De vrijheid om zijn persoonlijk gevoelen tot uitdrukking te brengen vormt een allernoodzakelijkste voorwaarde voor de vorming van de openbare mening. De in het openbaar tot uitdrukking gebrachte opvattingen laten anderen immers de mentaliteit en het oordeel zien van groeperingen die in een bepaalde context van tijd, plaats en levensomstandigheden belangrijker kunnen zijn.

Wil de openbare mening op juiste en gezonde wijze tot stand komen, dan is het volstrekt noodzakelijk dat ieder de vrijheid heeft om zijn gevoelens en opvattingen tot uitdrukking te brengen. Het is dus van belang om met het Tweede Vaticaans Concilie het recht van zowel individu als groep te erkennen om binnen de grenzen van de eerbaarheid en van het algemeen welzijn vrij hun opvattingen te uiten. Gaudium et Spes [[575|59]] Aangezien de ontwikkeling van het maatschappelijk leven ieders samenwerking vereist, is vrije confrontatie van de verschillende gezichtspunten nodig: sommige zullen dan worden aanvaard, andere verworpen, weer andere gewijzigd of met elkaar verzoend; de meest gegronde en duurzame opvattingen kunnen zo werkelijk bijdragen tot een gemeenschappelijke wijze van optreden.

Het zal duidelijk zijn dat zij die voor de voorlichting verantwoordelijkheid dragen een zeer zware taak vervullen: zij zijn vrijwel oppermachtig met betrekking tot de nieuwsgaring en -verspreiding; tegelijk dienen zij een vrije, concrete oordeelsvorming door vergelijking van het nieuws mogelijk te maken.

Alle mensen worden ertoe uitgenodigd om rechtstreeks, of via degenen die hun gedachten vertolken tot de vorming van de openbare mening bij te dragen. Zij die ambtshalve, vanwege hun aangeboren gaven of om een andere reden een grote invloed hebben in de samenleving, spelen, zo vaak zij hun opvatting te kennen geven, een zeer grote rol bij de vorming van de openbare mening. Hoe groter hun gezag is, des te groter is hun verantwoordelijkheid op dit gebied.

Het lanceren van een 'propaganda campaign' is slechts dan geoorloofd wanneer het doel en de middelen ervan met de menselijke waardigheid in overeenstemming zijn, en wanneer men zich in dienst wil stellen van de waarheid of van zaken die het algemeen welzijn van het land zelf of van de hele wereld bevorderen, hetzij met het oog op afzonderlijke mensen, hetzij met het oog op bepaalde groepen.

Propaganda die tegen het algemeen welzijn is gericht, die een openlijk antwoord beoogt te verhinderen, die de situatie geweld aandoet of die vooroordelen verspreidt - door halve waarheden te verkondigen, een keuze te maken vanuit een vooropgezet doel, of aan de meest belangrijke aspecten voorbij te gaan - is in strijd met de wettige vrijheid van besluitvorming en mag dus niet worden toegelaten. Dit geldt des te meer waar de verworvenheden van de menswetenschappen, met name van de psychologie, en van de communicatietechnieken aan de propaganda een steeds grotere invloed verlenen.

Niet elke opvatting die wordt verspreid dient onmiddellijk als spreekbuis van de openbare mening te worden beschouwd. Meerdere opvattingen kunnen tegelijkertijd naast elkaar bestaan, ook al is één ervan die van de meerderheid. Maar de opvatting van de meerderheid is niet noodzakelijk de beste of de dichtst bij de waarheid staande. Overigens is de openbare mening heel vaak aan schommelingen onderhevig, en vindt zij nu eens méér dan weer minder steun bij de grote massa. Men kan daarom beter een zekere afstand bewaren ten opzichte van opvattingen waarover jan en alleman spreekt. Zelfs kunnen er redenen zijn om zich er rechtstreeks tegen te verzetten.

Niettemin dienen de algemeen aanvaarde opvattingen, als uitdrukking van het gevoelen en van de wil van het volk, met name door de kerkelijke en burgerlijke overheid in rijp beraad te worden genomen.

Voor een gezonde vorming van de openbare mening is het nodig dat het publiek bij voorbaat toegang heeft tot de voorlichtingskanalen en zijn gevoelen vrij tot uitdrukking kan brengen. De vrijheid van meningsuiting en het recht op voorlichting vallen niet van elkaar te scheiden. Johannes XXIII, Paulus VI en het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] hebben uitdrukkelijk gewezen op dit recht dat zijn grondslag vindt in een diepgaande behoefte van de mens en van de huidige samenleving.

De mens van onze tijd heeft behoefte aan een eerlijke, samenhangende, volledige en nauwkeurige voorlichting, om de wereld te begrijpen en de wederwaardigheden die hij daarvan ervaart, om zich aan de werkelijkheid en aan de wisselende omstandigheden die alle dagen om nieuwe beslissingen vragen aan te passen, om een actieve en verantwoordelijke rol te spelen in zijn leef- en arbeidsmilieu, en tenslotte om deel te nemen aan de verschillende vormen van het economisch, politiek, sociaal, cultureel en religieus leven van zijn tijd. Aan het recht dat uit deze vereisten voortkomt, beantwoord de plicht om zelf op de voorlichting vooruit te lopen, aangezien het recht op voorlichting niet tot verwerkelijking komt als de mens er zelf niet actief aan meewerkt. Daartoe is het nodig dat hij een voldoende omvangrijk arsenaal hulpmiddelen tot zijn beschikking heeft, teneinde een vrije keuze te kunnen maken in functie van zijn persoonlijke en maatschappelijke behoeften. Zonder een veelheid aan voorlichtingsbronnen heeft de uitoefening van dit recht geen enkele zin.

Ook de samenleving zelf heeft in haar verschillende geledingen behoefte aan voorlichting en aan goed ingelichte burgers, wil zij haar rol op juiste wijze vervullen. Het recht op voorlichting blijkt heden ten dage dan ook niet alleen een voorrecht van de enkeling te zijn, maar tevens een eis van het algemeen welzijn.

Zij wier beroep het is het publiek voor te lichten, vervullen dus een bijzonder zware en moeilijke taak, die vaak tot conflicten leidt. Herhaaldelijk komen zij in botsing met personen die er belang bij hebben de waarheid te verbergen. Met name geldt dit voor de verslaggevers die de actualiteit verslaan en daartoe vaak tot aan de uiteinden der aarde reizen. Wanneer zij zich ter plaatse van het gebeuren op de hoogte willen stellen.e worden zij vaak gedwongen hun leven te riskeren; meerderen zijn dan ook voor de uitoefening van hun plicht gestorven. Omdat de mensen recht op voorlichting hebben, met name over de toestand en omstandigheden in de gebieden waar oorlog woedt en strijd wordt geleverd, zodat heel de mensheid zich verontrust en beangst voelt, dient de veiligheid van deze verslaggevers steeds in de mate van het mogelijke te worden beschermd. Daarom betreurt en veroordeelt de Kerk het gebruik van geweld jegens hen zowel als jegens alle anderen die door nieuwsvoorziening of anderszins het recht van de mens op voorlichting voorstaan en de uitoefening ervan bevorderen.

Behalve de algemeen-menselijke moeilijkheid om de werkelijkheid integraal op te nemen en weer te geven, hebben de verslaggevers tevens de neiging om bij de nieuwsvoorziening slechts de nadruk te leggen op de aspecten die aan het veranderen of die actueel zijn. Een ander probleem komt hieruit voort dat de journalisten uit de grote massa berichten slechts die dienen te onthouden welke zij belangrijk en interessant voor hun publiek vinden. Het gebeurt dan ook dat de nieuwsvoorziening verbrokkeld blijft en niet noodzakelijk heel de draagwijdte van het gebeuren naar voren haalt.

Aangezien de journalisten bovendien met grote snelheid een integraal en begrijpelijk beeld van de werkelijkheid dienen te geven, doen zij steeds vaker een beroep op deskundigen die door hun commentaar de voorgeschiedenis en de context van het gebeuren laten zien en er hun oordeel over geven. Gewoonlijk volgt dit commentaar onmiddellijk op het gebeuren, soms zelfs al vóórdat het in feite heeft plaatsgevonden. Niettemin hebben de betrouwbare en verantwoordelijke mensen, met name wanneer zij een overheidsfunctie bekleden of gezag hebben, er terecht een afkeer van de zin van het gebeuren overhaast uit te leggen, v6órdat ze heel de situatie en de context ervan hebben onderzocht. Maar omdat de communicatiemiddelen van nature onmiddellijk commentaar op het nieuws eisen, gebeurt het vaak dat hun plaats dan wordt ingenomen door minder zorgvuldige en minder ervaren journalisten die het commentaar in een handomdraai in elkaar flansen. De deskundigen dienen er nauwlettend op toe te zien dat dat niet gebeurt. Daartoe moeten zij proberen zich zoveel mogelijk van het laatste nieuws op de hoogte te houden, zodat zij de bevolking onmiddellijk met kennis van zaken kunnen voorlichten.

Een andere moeilijkheid ligt hierin dat het nieuws slechts actueel is en door het publiek wordt gevolgd wanneer het zo snel mogelijk wordt verspreid; de snelheidsrace is een economische noodzaak geworden. Deze noodzakelijke overhaasting heeft soms een schadelijke invloed op de nauwkeurigheid van de nieuwsvoorziening. Bovendien hebben de journalisten rekening te houden met de smaak, de cultuur en de actuele belangstelling van het publiek. Al deze omstandigheden maken het de journalisten ongetwijfeld bijzonder moeilijk om aan de waarheid trouw te blijven.

Buiten deze moeilijkheden om, die in de aard van de nieuwsvoorziening en van de communicatiemiddelen besloten liggen, staan de journalisten nog voor een ander probleem: willen zij de aandacht van het vaak gejaagde en verstrooide publiek wekken, dan dienen zij de berichten op aantrekkelijke wijze te presenteren, en van de andere kant te vermijden dat ze slechts op het sensatiegevoel spelen of het nieuws misvormen door het uit zijn context te rukken, het te overdrijven of er een spectaculaire draai aan te geven.

Het publiek dat verspreide gegevens krijgt aangeboden, kan zich van de werkelijkheid een misvormd of onvolledig beeld vormen. De nauwkeurigheid van de nieuwsvoorziening kan tot op zekere hoogte worden hersteld, wanneer er een voortdurende confrontatie plaatsvindt tussen berichten uit verschillende bronnen, al dienen deze ook steeds zorgvuldig te worden gecontroleerd. Het publiek dient bovendien te beseffen welke de arbeidsomstandigheden zijn van hen wier beroep het is hun het nieuws te brengen, zodat het geen bovenmenselijke volmaaktheid van hen eist. Niettemin heeft het 't recht en de plicht om snelle en duidelijke rechtzetting van onjuiste of misvorm de berichten te vragen, op eventuele leemten te wijzen en zo vaak te protesteren als de sociale communicatie middelen de feiten misvormen door ze uit hun context te rukken, ze te overdrijven of ze te bagatelliseren. Dit recht van het publiek zou in de beroepscode van de journalisten, of, bij gebrek daaraan, in de nationale wetgeving en de internationale verdragen moeten worden opgenomen.

Het recht op voorlichting heeft echter zekere grenzen zo vaak de uitoefening daarvan met andere rechten in strijd is, zoals het recht van individu en samenleving op de goede reputatie, het recht op een onschendbaar privéleven van gezin en groep en het beroepsgeheim wanneer de functie of het algemeen welzijn dat vereist. Zo vaak algemeen welzijn op het spel staat, wordt van de berichtgeving tact en voorzichtigheid gevraagd.

De beschrijving en presentatie van gewelddader wreedheden vereist de grootst mogelijke omzichtig. Ongetwijfeld wordt het menselijk leven door geweldige wreedheid geschonden, zoals men dat maar al te vaak bij de crisissen van onze tijd kan zien; maar er bestaat beslist een wijze van beschrijving die het publiek ervoor doet terugdeinzen. Maar het valt te vrezen dat men deze wreedheden, wanneer ze vaker dan nodig is en op al te levendige wijze worden getoond, als een normaal bestanddeel van het menselijk leven gaat beschouwen en dat ze, zoals meerdere deskundigen denken, tot een psychose kunnen leiden en de mentaliteit kunnen misvormen in die zin dat kracht en geweld als een normale weg ter oplossing van conflicten gaan worden beschouwd.

Het recht op voorlichting en de vrijheid van communicatie hangen nauw met elkaar samen. Heel het maatschappelijk leven berust op die onafgebroken dialoog tussen de individuele mensen en de groeperingen, die voor wederzijds begrip en samenwerking onontbeerlijk is. Wanneer de communicatiemiddelen aan deze dialoog hun stem lenen, krijgt hij een nieuwe dimensie, aangezien een groter aantal mensen aan leven en ontwikkeling van de samenleving hun bijdrage kunnen leveren.

Als maatschappelijk wezen heeft de mens er behoefte aan zijn gedachten vrijelijk met die van anderen te vergelijken en te confronteren; meer dan ooit geldt dat voor onze tijd, waarin het denkwerk eerder een collectieve dan een individuele aangelegenheid is geworden. Zo vaak de mensen volgens een natuurlijke neiging onderling kennis uitwisselen of hun opvattingen delen, maken zij gebruik van hun recht en voldoen zij tegelijk aan een plicht jegens de samenleving.

De pluralistische samenlevingen zien in, hoe belangrijk een vrije verspreiding van nieuws en opvattingen is voor een actieve deelneming van de burgers aan het maatschappelijk leven, en zij waarborgen dit recht door hun wetgeving. De Verklaring van de Rechten van de Mens [1491] heeft het als fundamenteel beginsel gesteld en daarmee impliciet de noodzakelijke onafhankelijkheid van de sociale communicatiemiddelen bevestigd.

In de praktijk betekent de vrijheid van communicatie dat zowel voor de enkeling als voor de groep vrijheid van onderzoek, van verspreiding der kennis en van toegang tot de sociale communicatiemiddelen wordt gewaarborgd. Maar een vrijheid van communicatie die in de praktijk geen rekening zou houden met de objectieve eisen van het recht op voorlichting dient meer tot voldoening van degene die voorlichting geeft dan tot voordeel van het publiek.

De sociale communicatiemiddelen spelen een steeds belangrijker rol op het omvangrijke gebied van de opvoeding. In meerdere landen zijn de audio-visuele hulpmiddelen, de video-cassettes en de radio- en televisietoestellen heel normale onderwijsmiddelen geworden, zodat het werk van allerlei deskundigen voor een veel groter aantal mensen beschikbaar is. In andere landen vullen de sociale communicatiemiddelen het gebruik van de traditionele leermiddelen aan en maken zij voor jongeren en volwassenen eert voortgezette vorming mogelijk. Waar onvoldoende gelegenheid tot schoolgang bestaat helpen zij in de strijd tegen het analfabetisme door godsdienstige vorming en allerlei vormen van basisonderwijs te brengen; ook geven zij onderricht op het gebied van landbouw, geneeskunde, gezondheidszorg en sociale ontwikkeling. In de mate van het mogelijke zou het werk van de communicatiemiddelen het karakter van een dialoog moeten dragen zodat de leerlingen niet alleen onderricht krijgen, maar zich ook met behulp van deze middelen leren uitdrukken.

Als bevoorrecht bestanddeel en kenmiddel van de huidige cultuur, bewerken de sociale communicatiemiddelen op schitterende wijze dat het cultureel erfgoed van de mensheid binnen het bereik van het overgrote deel van het menselijk geslacht wordt gebracht, en binnenkort wellicht van allen. Dit behoort even noodzakelijk tot een waarachtige ontwikkeling van de menselijke samenleving als de opheffing en verdwijning van de economische en sociale ongelijkheid.

Omdat deze technieken de cultuur van onze tijd kunnen verrijken, zullen de communicatie1eiders zich bewust zijn van het recht van alle mensen op cultuur en zonder aarzeling hun toevlucht nemen tot de geweldige gelegenheid die de massa-media bieden om een grote menigte mensen en groeperingen te bereiken. Ook maken deze technieken het mogelijk om in verschillende behoeften en belangen van de menselijke cultuur te voorzien, doordat zij hun mogelijkheden en hun aantrekkingskracht in dienst stellen van allerlei soort artistieke expressie. Het publiek kan deze middelen dan ook zonder moeite gebruiken om zijn geest te verfijnen en zijn inzicht te vervolmaken, op voorwaarde dat het hieraan zijn persoonlijke bezinning en de uitwisseling' van zijn gezichtspunten met anderen toevoegt.

Een voorbeeld van de diensten die de communicatiemiddelen aan de cultuur verlenen vindt men op het gebied van traditie en folklore van de landen waar volksverhalen, toneel, liederen en dansen nog een eeuwenoud cultureel erfgoed van het volk tot uitdrukking brengen. Dank zij hun technische mogelijkheden kunnen de media deze oorspronkelijke cultuurgoederen wijd en zijd bekend maken, ze opnemen om ze steeds weer opnieuw te laten zien en horen, en ze overbrengen naar plaatsen waar ze al sedert lang zijn verdwenen. Op deze wijze dragen de communicatiemiddelen ertoe bij elk volk van zijn culturele waarden bewust te maken en stellen zij andere volkeren en naties in de gelegenheid deze te bewonderen en zich ermee te verrijken.

Men dient niet te vergeten dat heel wat beroemde kunstwerken - met name op het gebied van muziek, toneel en letterkunde - in aanleg als volksvermaak bedoeld waren; dat bewijst dat zelfs de ontspanning een zeer hoge culturele waarde kan bezitten.te Ook in onze tijd verschaffen hoogstaande artistieke prestaties dank zij de communicatiemiddelen aan een steeds groter aantal mensen de geestelijke relax, in de volle zin van het woord, die zij in onze ingewikkelde samenleving van dag tot dag dringender nodig hebben. Ook het vermaak op zich genomen is belangrijk, omdat het de geest een ogenblik van de dagelijkse zorgen bevrijdt en de vrije tijd op nuttige wijze vult. Het gevarieerde aanbod waarmee de media de vrije tijd trachten te vullen, is dus van groot belang voor de mensen van onze tijd. Niettemin moet het publiek zich niet in die mate door de kwaliteit van het aangebodene of door zijn nieuwshonger laten opslokken, dat het zijn concrete plichten verwaarloost of zijn tijd verspilt.

Gezien het feit dat de communicatiemiddelen zich tot grote menigten mensen tegelijk richten, vormen zij iets geheel nieuws voor de huidige mensheid. Zeker, zij kunnen haar verrijken, maar ook kunnen zij aan haar orde en waardigheid tekort doen, aangezien zij zich vaak uitsluitend afstellen op de minst ontwikkelde categorie luisteraars of lezers. Degene die veel tijd aan de communicatiemiddelen besteedt, kan zo licht het gevaar lopen zijn tijd te verdoen door onderverbruik van zijn verstand en door verwaarlozing van zijn hogere, nuttiger vermogens. De voortdurende vertoning van middelmatige werken heeft ongetwijfeld slechts weinig invloed op smaak en oordeel van hen die een hoger cultureel niveau hebben bereikt. Niettemin kan dit gevaar vermeden worden wanneer de productieleiders er zorg voor dragen echt culturele waarden te brengen en wanneer deze lofwaardige bedoeling gepaard gaat met een ruime kennis op opvoedkundig gebied. Bovendien dient men te bedenken dat de communicatiemiddelen heel goed in staat zijn de hoogste artistieke kwaliteit te bereiken; voor de meerderheid van het publiek is dit peil niet noodzakelijk het moeilijkste te begrijpen, noch het minst toegankelijke.

De moderne communicatietechnieken verspreiden oude kunstvormen over de wereld, maar brengen ook nieuwe genres voort. Nu het communicatienet heel de wereld omsluit en de internationale uitwisseling verveelvuldigt, en nu er een groeiende samenwerking tussen de productieleiders tot stand komt, valt het te wensen dat de producenten en het publiek tot een wereldomvattende overeenkomst komen, niet alleen om de oude en nieuwe vormen te aanvaarden, maar tevens om willens en wetens de artistieke productie van alle volkeren, culturen en landen van heel de mensheid bij zich toe te laten.

Vanwege haar belang en haar menselijke waarde dient de kunst te worden hooggeacht; de schoonheid verheft immers spontaan de geest die haar beschouwt. Elke vorm van kunst kan de menselijke situatie tot in haar diepste diepten weergeven, de geestelijke werkelijkheid langs de weg van de lichamelijkheid voor allen toegankelijk maken, en de mens een diepere zelfkennis geven, hetgeen niet alleen op cultureel, maar ook op moreel en godsdienstig gebied uiterst weldadige gevolgen kan hebben. 'Het is een feit dat er terstond een straal schoonheid over heel uw werk valt wanneer u, schrijvers en kunstenaars, uit de menselijke situatie, hoe armzalig en triest die ook moge zijn, een grein goedheid weet te halen. Er wordt niet van u gevraagd de rol van moralist te spelen; maar wij vertrouwen op uw geheimzinnig vermogen om het lichtend gebied te openen dat achter het duister van het menselijk leven verscholen ligt'.

Om mentaliteit en karakter van een tijdperk te begrijpen, dient men niet alleen de geschiedenis ervan te bestuderen, maar ook zijn letterkunde en kunst, omdat de kunst op indringende en heldere, en vaak op diepergaande en nauwkeuriger wijze dan een beschrijving, de aanleg van een volk en zijn verlangens, gedachten en gevoelens laat zien. Zelfs wanneer de kunst aan haar verbeeldingskracht de vrije loop laat, geeft zij een indringend inzicht in de menselijke natuur en haar vermogens. Ook romans die fictieve mensen en situaties beschrijven, laten op hun eigen wijze de waarheid zien. Hoewel zij geen objectief gebeuren verhalen, bereiken zij de werkelijkheid van het leven in de mate waarin zij uit bestanddelen van de menselijke natuur zijn samengesteld.is Ja, door de toekomstige ontwikkelingen van de mensheid te voorvoelen, dringen zij door tot de bron van de menselijke dynamiek.

Pius XII leert ons dat het menselijke leven 'minstens in zijn wrede, verschrikkelijke conflicten niet kan worden begrepen wanneer men voorbijgaat aan de misdaden en gebreken die er gewoonlijk de oorzaak en oorsprong van zijn. ( ... ) Mag een goede film dergelijke feiten tot onderwerp nemen? De grootste dichters en schrijvers van alle tijden en volkeren hebben deze duistere, glibberige thematiek behandeld en ook in de toekomst zal dat nog gebeuren. ( ... ) Zo vaak deze strijd tegen het kwaad, of zelfs de voorlopige overwinning van het kwaad, samen met de rest van het werk de weg wijst naar een hogere opvatting van het menselijk leven, naar zedelijke beheersing, naar een zuiverder oordeel en een edeler gedrag, kan zij tot onderwerp worden gekozen en als lering in het geheel van de film worden opgenomen. Op dit gebied geldt dus dezelfde norm en richtlijn als voor alle letterkundige werk'. Het kunstwerk wordt hier dus in het licht van zijn bijdrage tot de morele ontwikkeling beschouwd; artistieke en morele waarde dienen duidelijk te worden onderscheiden, maar zijn allerminst met elkaar in strijd - integendeel, ze roepen elkaar op en versterken elkaar.

Soms stelt de kunst morele problemen, omdat sommige toeschouwers vrijwel of helemaal niet in staat zijn kwaad en slechtheid te begrijpen, ofwel vanwege hun leeftijd, hun onrijpheid of een onvoldoende vorming. De kunstenaar ziet zich voor de totaliteit van het menselijk leven gesteld, met zijn goede en slechte kanten. Er is dus onderscheidingsvermogen en tact vereist zo vaak een kunstwerk een heterogeen publiek bereikt dat uit verschillende sociale categorieën afkomstig is. Heel in het bijzonder geldt dat wanneer het de strijd van de mens tegen het kwaad tot onderwerp heeft.

Het belang van de reclame neemt in onze samenleving van dag tot dag toe en niemand is in staat er geheel en al aan te ontsnappen. Ongetwijfeld biedt ze verschillende voordelen voor de samenleving. Ze stelt de koper op de hoogte van de beschikbare goederen en diensten en brengt een ruime verspreiding van de producten tot stand; daardoor draagt ze bij tot de ontwikkeling van de industrie, hetgeen uiteindelijk in ieders voordeel is. Dat alles is uitstekend, mits de koper zijn keuzevrijheid ziet gewaarborgd - ook al wordt een en ander hem als eerste levensbehoefte aangepraat teneinde zijn kooplust te prikkelen -, en de reclame op haar eigen terrein met de waarheid in overeenstemming is.

Wanneer de reclame echter schadelijke of nutteloze producten aanprijst of onjuiste verkoopargumenten gebruikt en wanneer ze een beroep doet op de minder edele instincten van de mens, berokkenen de betrokken deskundigen schade aan de samenleving en riskeren zij het vertrouwen van het publiek en hun gezag te verliezen. Het verwekken van kunstmatige behoeften brengt bovendien schade toe aan de enkeling en aan het gezin: voortdurend wordt op de aankoop van luxe-artikelen gehamerd, zodat aan het levensnoodzakelijke uiteindelijk soms tekort wordt gedaan. Met name dient men beslist alle reclame te vermijden, waarbij het seksueel instinct schaamteloos voor commerciële doeleinden wordt misbruikt of waarbij het onderbewustzijn van de koper wordt geprikkeld met gevaar voor zijn vrijheid. De reclameleiders dienen zich daarom zelf grenzen te stellen, zodat de eerbied voor de menselijke waardigheid en het welzijn van de samenleving gewaarborgd blijven.

Een verstandig gebruik van de reclame kan de ontwikkelingslanden stimuleren naar verhoging van hun levenspeil te streven. Niettemin zou ernstig schade worden toegebracht wanneer op publicitair gebied een zo ondoordachte pressie zou worden uitgeoefend dat de ontwikkelingslanden de bevrediging van kunstmatig aangekweekte behoeften als maatstaf van ontwikkeling zouden gaan beschouwen en door het leeuwendeel van hun rijkdom daarin te investeren aan hun werkelijke behoeften en aan hun waarachtige ontwikkeling tekort zouden doen.

De geweldige uitgaven voor reclamedoe1einden dreigen op hun beurt de grondslagen van de communicatietechniek te ondermijnen, aangezien de mensen door de alomtegenwoordigheid van de reclame kunnen gaan geloven dat de communicatiemiddelen hun bestaansreden uiteindelijk ontlenen aan de stimulering van hun kooplust en consumptiedrift. Bovendien kan de vrijheid van de sociale communicatiemiddelen door het gewicht en de druk van commerciële belangen in gevaar worden gebracht. Aangezien het bestaan van de media van financiële steun afhankelijk is, dreigen alleen diegene zich te kunnen handhaven welke uit reclametechnisch oogpunt het meest rendabel blijken. Daarmee wordt de weg geopend voor de pressie van het monopoliekapitaal en worden zowel de vrijheid van berichtgeving als de maatschappelijke dialoog in moeilijkheden gebracht. Men dient dus te waken over het pluralisme van de communicatiemiddelen en zo nodig wetgevend op te treden tegen het gevaar dat de reclamegelden uitsluitend naar de meest rendabele media afvloeien.

Willen de sociale communicatiemiddelen werkelijk in dienst van de mens staan, dan dient men zich vóór alles te bezinnen op de invloed van de menselijke factor op de functionering ervan, welke op dit gebied van veel groter belang is dan de mechanica en de elektronica. De communicatietechnieken komen in de menselijke samenleving immers niet automatisch tot functionering. Producenten en publiek dienen volledig inzicht te hebben in de technische mogelijkheden van de media, zich bewust te zijn van hun verantwoordelijkheid op hun eigen gebied en daartoe zowel op individueel als op sociaal vlak te worden opgevoed. Burgerlijke overheid en kerkelijke leiders hebben samen met de opvoeders een bijzondere rol te spelen, wil het maatschappelijk welzijn dat men van de media terecht mag verwachten ook werkelijk ten volle tot stand komen.

Een eerste noodzaak is de vorming, die de mensen doordringt van de beginselen die het functioneren van de sociale communicatiemiddelen in de samenleving bepalen. Het is duidelijk dat de richtlijnen die in deze bladzijden liggen vervat, vandaag de dag voor alle mensen noodzakelijk zijn. De communicatiemiddelen kunnen de mens werkelijk verrijken wanneer hij een juist inzicht heeft in het karakter en het functioneren ervan. Zij kunnen daarentegen gemakkelijk tekort doen aan de vrijheid van diegene, die het gewicht van hun invloed niet doorziet. Daarom dient deze vorming aandacht te schenken aan het specifieke karakter van elk van de afzonderlijke communicatiemiddelen, aan de situatie ervan in een gegeven gebied en aan de juiste toepassing ervan; en bij dat alles dient de plaats van de mens en van de samenleving bijzonder in aanmerking te worden genomen.

Het publiek heeft een basisvorming nodig om zoveel mogelijk van de sociale communicatiemiddelen te profiteren, niet alleen tot eigen voordeel, maar tevens met het oog op een volledige deelneming aan de maatschappelijke dialoog en een efficiënte samenwerking tussen de leden van de mensengemeenschap, en om de beste middelen te vinden om dit alles in praktijk te brengen door middel van de strijd voor de rechtvaardigheid tussen de landen en tegen de geweldige ongelijkheid tussen rijke en arme volkeren.

De vorming moet daarom voor allen toegankelijk zijn en overeenstemmen met ieders leeftijd en rijpheid. Zij die op dit gebied deskundigheid bezitten dienen aan deze voortgezette vorming bij te dragen door lezingen, gespreksgroepen, panels, cursussen, studiedagen en vormingscyclussen.

Het is nooit te vroeg om de jeugd zin en smaak voor kunst bij te brengen en haar kritisch te leren zijn bij de keuze van boeken, films en radio- en televisie-uitzendingen, enerzijds omdat kinderen en jongeren gemakkelijk geschokt en gewond worden, anderzijds omdat een vroegtijdig aangeleerd evenwicht en zelfdiscipline ongetwijfeld heel hun leven van nut zullen zijn. Kinderen en jongeren beschikken over een verwonderlijke edelmoedigheid en dienstvaardigheid, eenvoud en eerlijkheid, maar zij kunnen deze kwaliteiten en hun zelfbeheersing slechts bewaren wanneer ze vanaf hun jongste jaren worden gecultiveerd en beschermd. De ouders en de andere opvoeders zullen hun kinderen dus leren een kritische keus te maken uit het aanbod van de communicatiemiddelen, ook al dienen zij zich bij deze keuze in laatste instantie zelf de beslissing voor te behouden. Wanneer ze merken dat hun oordeel over de communicatiemiddelen van dat van hun kinderen verschilt, zullen zij ervoor zorgen hun de redenen daarvan duidelijk uit te leggen. Want men bereikt meer met een gegronde uitleg dan met een verbod, vooral wanneer het om kwesties van menselijke vorming gaat. Ook dienen zij eraan te denken dat de psychologie van het kind niet dezelfde is als die van de volwassene; een uitzending die in hun eigen ogen alle aantrekkingskracht of belang mist, kan dus juist heel geschikt zijn voor kinderen en jongeren. Tevens is het goed dat bepaalde jongeren zichzelf tot opvoeder van hun leeftijdgenoten maken. Hun leeftijd maakt hen ontvankelijk voor nieuwe cultuurvormen en brengt hen zonder moeite in contact met anderen van hun leeftijdsgroep. De ervaring heeft bewezen dat deze methode bijzonder doeltreffend is.

Het is dan ook bijzonder nuttig dat ouders en opvoeders de televisie-uitzendingen, films en publicaties kennen waartoe de jongeren zich voelen aangetrokken, zodat ze daar vervolgens met hen over kunnen discussiëren en kunnen proberen hun kritische geest te scherpen. Wanneer een kunstwerk duister of dubbelzinnig is, dienen de ouders hun kinderen bijtijds te hulp te komen om de menselijke waarden ervan te laten zien en de afzonderlijke aspecten weer in het geheel terug te plaatsen.

Een standvastige en duurzame weg voor deze vorming is de school, waar de leerlingen langzaam maar zeker de beginselen van de media worden bijgebracht, de toepassing ervan, de manier van lezen en de interpretatie van hedendaagse kunstwerken. Het schoolprogram moet een plaats inruimen voor dit onderricht dat groepsgewijs zal worden gegeven en onder leiding van deskundigen voor een deel ook uit zelfwerkzaamheid zal bestaan.

Ouders en opvoeders kunnen deze plicht slechts genoegzaam vervullen wanneer ze zelf in staat zijn een juist oordeel te geven over de communicatiemiddelen. De ouders die niet in dit klimaat zijn opgegroeid, hebben vaak meer moeilijkheden met de 'taal' van de media dan de huidige jongeren. Met name zijn zij er ongerust over dat de communicatiemiddelen alle problemen en moeilijkheden zowel op burgerlijk als op kerkelijk terrein zo openlijk te berde brengen. Al gaat het hun werkelijk ter harte dat hun kinderen de media zo correct mogelijk leren gebruiken, zij dienen niettemin vertrouwen in hen te hebben en te bedenken dat hun kinderen, geboren, opgevoed en groot geworden in een andere samenleving, straks veel beter gewapend en onderricht zullen zijn tegen al die verschillende impulsen die op hen afkomen.

Heel wat technici zijn ervaren in de communicatietechniek, maar missen een voldoende cultuur op dit gebied. Wil hun werk een optimaal resultaat bereiken, dan is vorming nodig. Het mag dus van groot belang worden genoemd dat men in het hoger onderwijs tot oprichting komt van leerstoelen voor sociale communicatie die op dit vakgebied academische graden kunnen verlenen. Zij die voor de communicatie verantwoordelijk zijn, dienen op de eerste plaats beroepsbekwaamheid te bezitten.

De vorming dient echter niet alleen op beroepskennis gericht te staan, maar tevens op het verwerven van menselijke kwaliteiten. De media staan in dienst van de mensheid, de communicatieleiders dus in dienst van de mens. Deze geest van dienstvaardigheid zal echter alleen kunnen worden opgebracht door hen die echt begrip en liefde hebben voor de mens. Overigens zullen zij hun beroep met des te meer liefde vervullen en de andere mensen des te welkomer diensten verlenen, naarmate zij vollediger beseffen dat achter de apparaten die geluid en beeld verspreiden unieke, levende mensen schuilgaan. Hoe meer zij zich zullen toeleggen op een indringend inzicht in de aard en het karakter van hun publiek, des te beter zullen zij in staat zijn hun communicatie op de behoeften daarvan af te stellen en ertoe bij te dragen dat de media tot een dieper begrip en een intiemer geestesgemeenschap tussen de mensen leiden.

De communicatieleiders wekken de dialoog op die in de menselijke samenleving plaatsvindt. Zij leiden de uitwisselingen die in heel die geweldige wereld van de sociale communicatiemiddelen plaatsvinden. Het is dus hun plicht om zich een diepgaand inzicht te verwerven in de doelstelling van de sociale communicatie, die bestaat in een alomvattende ontwikkeling van de mensen en in bevordering van echte gemeenschapsbetrekkingen.

Bij de keuze van hun onderwerpen zullen zij dus met het geheel van de eisen van het publiek rekening houden en een plaats inruimen voor de verschillende wijzen van opvatting, mits deze door een gezagvol of omvangrijk deel van het publiek worden gedeeld. Wil deze handelwijze kans van slagen hebben, dan dienen zij reeds van tevoren inzicht te hebben in de samenstelling van hun luister- of kijkpubliek en zich voorafgaand daarmee te verstaan. Alleen op die wijze zullen zij zich kunnen aanpassen aan de behoeften en mogelijkheden van heel hun publiek, naargelang van leeftijdscategorie, sociaal milieu en cultureel niveau. En alleen op die manier kan het tussen welingelichte, vrije en welbewuste mensen tot die onafgebroken maatschappelijke dialoog komen die de sociale communicatiemiddelen mogelijk maken.

De journalisten 'wijden zich aan een waakzame studie en onafgebroken observatie van de wereld, zonder ooit op te houden door het venster van de wereld naar binnen te kijken om de loop van de gebeurtenissen, de ideeënstromingen, al de tendensen en heel de mensenmenigte te onderzoeken. Het is dus niet alleen hun taak de feiten naar waarheid vast te stellen, maar ook de meest belangrijke daarvan naar voren te halen door een commentaar dat de zin ervan aangeeft en de onderlinge betrekkingen ervan laat zien. Op die wijze helpen zij het publiek om het losse nieuws in zijn context te plaatsen, zich een juist oordeel over het belang ervan te vormen en van daaruit de juiste beslissingen te nemen voor het maatschappelijk leven.

De communicatieleiders mogen niet vergeten dat zij onvermijdelijk een vrijwel onbeperkte menigte mensen bereiken, aangezien zij immers werken met sociale of algemene communicatiemiddelen. Al blijven zij trouw aan hun inspiratie en hun vakmanschap, zij dienen zich tegelijk van hun invloed en van de zware verantwoordelijkheid die deze meebrengt bewust te zijn; want hun macht geeft hun geweldige mogelijkheden voor het geluk en de ontwikkeling van de mens. Hun onpartijdig en integer oordeel zal ook maken dat ze voldoende aandacht besteden aan de minderheidsgroeperingen. Wanneer bepaalde communicatiemiddelen rechtens of feitelijk een monopoliepositie bezitten, is deze onpartijdigheid des te meer vereist waar het kenmerkend is voor het monopolie de dialoog door een monoloog te vervangen.

De communicatieleiders die uitsluitend om commerciële of financiële beweegredenen of uit gewinzucht op een kortstondige populariteit mikken, bewijzen niet alleen een slechte dienst aan hun publiek, maar brengen hun beroep op de lange duur ernstig in diskrediet.

Om de communicatie op een zo hoog mogelijk niveau te houden en de communicatieleiders te helpen vooruitgang te boeken, spelen de critici een onvervangbare rol; zij zorgen immers voor de autokritiek van het beroep waarvan zij zelf deel uitmaken, en zij kunnen op alle kritiek van buitenaf vooruit lopen. Allen dienen ervan overtuigd te zijn dat integriteit en eerlijkheid wezenlijk zijn voor hun functie. Gestuwd door de zin voor rechtvaardigheid en de liefde voor de waarheid, zullen zij dan ook objectief en onpartijdig op de verdiensten en gebreken van de verschillende communicaties wijzen. Alleen op die wijze zullen zij van werkelijk nut zijn voor het publiek dat hierdoor leert de kwaliteiten van een communicatie te onderkennen. Het belang van deze werkelijk scheppende functie dient niet te worden onderschat, temeer waar hun scherpzinnige en indringende analyse vaak een zin en rijkdom in het werk ontdekt die aan de schepper ervan zelf was ontsnapt. De critici dienen echter zó te werk te gaan dat ze de ogen van het publiek niet op zichzelf richten, doch op het besproken werk.

De beroepsorganisatie van allen die op het gebied van de sociale communicatie werkzaam zijn kan via studie, uitwisseling en onderlinge hulp gemakkelijker en beter het hoofd bieden aan de moeilijkheden die dit beroep meebrengt. Samen zullen zij in staat zijn om vanuit de nodige beginselen en vanuit hun eigen ervaring een beroepscode op te stellen die de vereisten van alle sociale communicatie zal vaststellen. Deze richtlijnen dienen eerder positief dan negatief te worden geformuleerd, en minder aan te geven wat dient te worden vermeden dan wel wat moet worden gedaan om de mensen zo goed mogelijk van dienst te zijn.

De communicatie-apparatuur vraagt om belangrijke bedragen voor aanschaf, functionering en voortdurende ontwikkeling. De eigenaars en beheerders van deze apparatuur moeten voortdurend een rechtstreeks of indirect beroep doen op openbare of particuliere fondsen; kapitaalkrachtige personen kunnen dan ook bijzonder heilzaam werk verrichten als zij de initiatieven op het gebied van communicatie-apparatuur financieel ondersteunen, en dat niet uit winstbejag, maar tot werkelijk welzijn van de mensen. Overigens, wanneer de vermogenden inzien dat de communicatiemiddelen niet alleen een winstgevende belegging vormen maar ook in dienst staan van het sociale en culturele leven, zullen zij ervoor oppassen niet aan de vrijheid van productieleiders, technici en publiek tekort te doen.

De mogelijkheden van het publiek zijn op dit gebied veel groter, en de verantwoordelijkheid ervan weegt dan ook zwaarder dan men gemeenlijk denkt. Of de dialoog werkelijk tot stand komt, hangt voor een groot deel van het publiek af. Wanneer dit de communicatie passief ondergaat, blijft deze beperkt tot eenrichtingsverkeer, hoeveel moeite de communicatieleiders zich ook geven de dialoog op gang te brengen.

Een actieve bijdrage van het publiek vraagt dat dit het aangeboden nieuws op de juiste wijze interpreteert door het volgens zijn oorsprong en heel de context ervan te wegen, dat het een weloverwogen keuze maakt, dat het de geboden voorlichting zo nodig aanvult met wat uit andere bronnen valt te halen, en dat het tenslotte niet aarzelt om vrijmoedig van zijn instemming, zijn voorbehoud of zijn afkeuring blijk te geven.

Als men hiertegen inbrengt dat de afzonderlijke mensen die het publiek uitmaken vrijwel niets vermogen, dan dient men wel te bedenken dat heel het publiek tezamen genomen zeer veel vermag. Evenals zij die beroepshalve op communicatiegebied werkzaam zijn, heeft ook het publiek er belang bij zich in verenigingsverband te groeperen of andere instellingen te hulp te roepen die soortgelijke of ruimere doeleinden nastreven.

Omdat de sociale communicatiemiddelen in dienst staan van de ontwikkeling van de samenleving, dragen zowel de burgers als de overheid hiervoor een zekere verantwoordelijkheid. Zij hebben er belang bij de vrijheid van communicatie te waarborgen en de nodige voorwaarden te scheppen opdat allen op dit gebied met verantwoordelijkheidsgevoel te werk gaan, de menselijke persoon eerbiedigen en de nationale en internationale waarden hooghouden.

De politieke gemeenschap vereist immers vóór alles dat de mensen zowel individueel als met anderen verenigd zelf de initiatieven in handen nemen en dat zowel communicatieleiders als publiek de nodige zelfbeheersing en zelfkritiek weten op te brengen. De oprichting van verenigingen die een dergelijk doel nastreven is nuttig en vaak onontbeerlijk.

De rol van de overheid is op dit gebied eerder positief dan negatief; zij dient niet op de eerste plaats beperkend en repressief op te treden, ook al moet zij soms ter waarschuwing of bestraffing tussenbeide komen. Het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] wijst erop dat de vrijheid van de mensen zoveel mogelijk moet worden bevorderd en beschermd, en eerst in tweede instantie mag worden beperkt, zo vaak en in zoverre als het algemeen welzijn dit vereiste censuur dient dus tot gevallen van uiterste noodzaak beperkt te blijven. Bovendien dient de overheid het subsidiariteitsbeginsel te eerbiedigen waarop de Kerk al vaak genoeg de nadruk heeft gelegd: dat wil zeggen dat de overheid niet het initiatief of de leiding dient te nemen van datgene wat door individuele mensen en groeperingen evengoed, en soms beter, kan worden ondernomen.

In overeenstemming met dit beginsel dient de wetgeving de vrijheid van communicatie en het recht op voorlichting te waarborgen - twee vereisten die verdedigd dienen te worden tegen de politieke, economische en ideologische druk die de uitoefening ervan in de weg zouden kunnen staan. Ook dient de wetgever de burgers een integraal recht op kritiek op het beheer van de communicatiemiddelen te geven, met name wanneer het om een monopolie gaat, en bovenal. wanneer dat in handen van de overheid is. Het lijdt thans geen twijfel of het gebruik van de media vraagt om een wetgeving die op efficiënte wijze de veelheid en verscheidenheid ervan tegen een overdreven concentratie om financiële redenen in bescherming neemt, de waardigheid van de personen en van de culturele groeperingen verdedigt, en de noodzakelijke voorwaarden schept opdat de godsdienstvrijheid ook in de media tot uitdrukking kan komen.

Met name valt het aan degenen die zich beroepshalve met de communicatie bezig houden en aan hun verenigingen aan te bevelen zich op eigen initiatief te verenigen in zelfstandige Raden, die eigen statuten hebben en bij al wat de communicatie aangaat worden betrokken. Vertegenwoordigers van de verschillende organisaties en sociale categorieën van heel het land dienen hier tevens in zitting te nemen. Het valt te hopen dat op die wijze van de ene kant inmenging van de staat en van de economische machten kan worden vermeden, van de andere kant onderlinge samenwerking tussen de communicatieleiders kan worden bevorderd, zodat uiteindelijk heel het veld van de sociale communicatiemiddelen in dienst komt te staan van het algemeen welzijn. Hier en daar zal het niettemin nodig kunnen zijn dat de overheid zelf een Raad van toezicht instelt die door de wet ertoe gebonden zal worden vertegenwoordigers van de verschillende sectoren van de gemeenschap in zijn midden toe te laten.

In de mate van het mogelijke zal de wetgeving de jongeren tegen de soms grote en duurzame schade beschermen die bepaalde communicaties aan hun zedelijk en gevoelsleven kunnen toebrengen. Maar wat de kinderen en jongeren betreft vormen de wetten niet meer dan een noodzakelijke steun bij het opvoedend werk van gezin en school.

Eveneens zal de wetgever zorgen dat er een passende subsidie wordt verleend aan de initiatieven die betrekking hebben op het gebruik van de sociale communicatiemiddelen en die, hoewel men nauwelijks kan verwachten dat zij winst zullen maken, duidelijk in dienst staan van het algemeen welzijn - zoals nieuwsagentschappen, leermiddelen, en films en televisie-uitzendingen voor kinderen. Dit geldt eveneens voor films, publicaties en toneelvoorstellingen van zeer hoog gehalte, die, omdat ze zich tot een beperkt publiek richten, financieel anders niet levensvatbaar zijn. 91. De verantwoordelijkheid van de overheid voor de communicatiemiddelen strekt zich heden ten dage over heel de wereld uit; internationale overeenkomsten dienen ervoor te zorgen dat de communicatiemiddelen overal zonder discriminatie of monopoliestelling worden verspreid en ontwikkeld. Ook het gebruik van communicatiesatellieten valt onder deze verdragen. Op deze manier kunnen alle volkeren verzekerd zijn van een passende plaats in de dialoog van heel de wereld.

Onder de talrijke vormen van internationale activiteit die rechtstreeks uit de aard van de communicatiemiddelen voortvloeien, dient bijzonder belang te worden gehecht aan degene die bijdragen tot de ontwikkeling van de volkeren. Want afwezigheid van of schaarste aan communicatiemiddelen vormen een aanwijzing voor achterstand op sociaal gebied. Deze schaarste is daar zowel een gevolg als de oorzaak van. Zonder de moderne communicatie-apparatuur kan geen enkel land voldoende voorlichting verschaffen en al evenmin de noodzakelijke vorming verzekeren, hetgeen op zijn beurt een jammerlijke weerslag heeft op de economische, sociale en politieke ontwikkeling.

Onder de talrijke vormen van internationale activiteit die rechtstreeks uit de aard van de communicatiemiddelen voortvloeien, dient bijzonder belang te worden gehecht aan degene die bijdragen tot de ontwikkeling van de volkeren. Want afwezigheid van of schaarste aan communicatiemiddelen vormen een aanwijzing voor achterstand op sociaal gebied. Deze schaarste is daar zowel een gevolg als de oorzaak van. Zonder de moderne communicatie-apparatuur kan geen enkel land voldoende voorlichting verschaffen en al evenmin de noodzakelijke vorming verzekeren, hetgeen op zijn beurt een jammerlijke weerslag heeft op de economische, sociale en politieke ontwikkeling.

'Ontwikkeling is de nieuwe naam van de vrede',io heeft paus Paulus VI gezegd. De geïndustrialiseerde landen hebben op het stuk van de communicatiemiddelen zoals op ander gebied dan ook de plicht om de minder bedeelde volkeren te hulp te komen teneinde deskundigen te vormen en de nodige technische bijstand te verlenen, want zij zijn niet alleen voor hun eigen ontwikkeling verantwoordelijk, maar voor het welzijn van heel het menselijke geslacht. Deze plicht weegt des te zwaarder waar de techniek thans een geweldige, pijlsnelle vlucht neemt. De hulp zal er onder andere in moeten bestaan dat men op het territorium van de ontwikkelingslanden zelf vormingscentra voor communicatiedeskundigen opricht; dit om te vermijden dat de leerlingen verplicht zijn naar het buitenland te trekken en hun vaderland gevaar loopt zijn intellectueel keurkorps definitief te verliezen.

De technische bijstand dient de traditionele zeden en gewoonten, cultuur en kunst van het land, die zoveel menselijke waarden inhouden, te eerbiedigen. De hulpverlening is geen aalmoes, maar een goederenruil waar allen wel bij varen.

In de ontwikkelingslanden en met name daar waar het analfabetisme een integrale ontwikkeling in de weg staat, kunnen de audiovisuele middelen met succes kennis verspreiden die ertoe bijdraagt landbouw, industrie en handel te ontwikkelen, hygiëne en gezondheidszorg vooruit te helpen, de persoonlijke vorming op hoger peil te brengen, het gezinsleven te versterken, en de maatschappelijke betrekkingen en de burgerzin te verstevigen. Omdat een dergelijke activiteit economisch vrijwel niet rendabel is, zal een beroep moeten worden gedaan op de edelmoedigheid van individuele personen, particuliere instellingen en overheid van de rijke landen, of op subsidiëring door de internationale organisaties.

De sociale communicatiemiddelen zullen hun doel - deelneming aan de ontwikkeling van de mensen - niet bereiken als ze zich niet intensief met de dringende problemen van de mensheid bezig houden en niet de verwachtingen van onze tijd versterken door een zeer ruime gemeenschap van optreden tot stand te brengen tussen alle mensen die geloven in de levende God, en met name tussen hen die door het doopsel met elkaar verbonden zijn. Dat is de leer van het Vaticaans Concilie in de stukken over het oecumenisme en over de niet-christelijke godsdiensten.

Overigens zullen de huidige christenen zelf zich met behulp van de media een veel juister inzicht kunnen verwerven in de situatie van de moderne wereld die vaak ver staat van God. Deze vervreemding van de mens wordt door toneelschrijvers en journalisten op bijzonder suggestieve wijze vertolkt wanneer ze de vrijheid en eigenstandigheid van de mens beschrijven. Men dient hun dankbaar te zijn dat ze hun krachten en hun talent in dienst van dit werk stellen.

Bezield door hun geloof kunnen de gelovigen van heel de wereld de communicatiemiddelen op doeltreffende wijze bijstaan, niet alleen bij het verduurzamen van de menselijke vooruitgang op sociaal en cultureel gebied, maar tevens om onder bescherming van de voorzienige God de best mogelijke voorwaarden te scheppen voor die allerhoogste, wereldomvattende dialoog die de mensen ertoe zal brengen hun broederschap onder één en dezelfde eeuwige God, de Vader van allen, in hun leven beter gestalte te geven.

Deze samenwerking kan op allerlei gebieden in praktijk worden gebracht. Het kost geen moeite er enige van op te sommen: gezamenlijke radio- en televisie-uitzendingen; een gezamenlijke vorming, met name voor de ouders en de jongeren; ontmoetingen en samenspraken tussen het publiek en de communicatieleiders; de instelling van gezamenlijke prijzen voor de beste prestaties; gemeenschappelijke centra van wetenschappelijk onderzoek - dit alles met het oog op een zo feilloos mogelijk functioneren van de communicatiemiddelen, maar vooral met het oog op de beroepsopleiding en op de verwerkelijking van de gelijkheid tussen de volkeren.

Om deze taken tot werkelijkheid te maken is een gemeenschappelijk actieprogram en zijn gemeenschappelijke fondsen nodig. Het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] heeft daartoe de instelling van een Wereldcommunicatiedag voorgesteld. Alle mensen die in God geloven worden gevraagd om die dag aan gebed en aan bezinning op de problemen en perspectieven van de communicatiemiddelen te wijden, de communicatieleiders te ontmoeten, en nieuwe wegen en initiatieven te zoeken om de communicatietechnieken in dienst van de menselijke vooruitgang te stellen. Het volk van God, zowel pastores als gelovigen, zal men harte deelnemen aan het streven van de mensen van goede wil dat de sociale communicatiemiddelen zoveel mogelijk wil laten bijdragen tot rechtvaardigheid, vrede, vrijheid en ontwikkeling van de mens.

Het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] spoort de katholieken aan om zich scherp bewust te maken van de verantwoordelijkheid die de moderne communicatietechnieken hun volgens hun geloofsleer opleggen. Zoals wij in het eerste deel (De sociale communicatiemiddelen in christelijk perspectief; leerstellige beginselen) [1107 |+ 9 ] al beknopt hebben aangegeven, laat de heilsgeschiedenis zelf de meest verheven en uitmuntende vorm van sociale communicatie zien in het werk van de scheppende en verlossende God, dat de mensen dienen voort te zetten. Door uitleg te geven van haar functie op dit gebied, tracht de Kerk haar geloofsbeginselen met de eigen wetmatigheid van de sociale communicatie in overeenstemming te brengen. Op die wijze voldoet zij aan de haar van godswege toevertrouwde taak - namelijk de universele pastorale zorg die zowel op de ontwikkeling van de mensen als op de verkondiging van het Evangelie staat gericht. In het tweede deel (De sociale communicatiemiddelen als factor van menselijke ontwikkeling ) [1107 |+ 23 ] van deze Instructie is uiteengezet op welke wijze de communicatiemiddelen in dienst staan van de menselijke vooruitgang. Wat het christendom en het katholicisme hieraan toevoegen zal kort worden uitgelegd in het derde deel (De activiteit van de katholieken op het gebied van de communicatiemiddelen ) [1107 |+ 125 ] dat de plaats ontleedt welke de media in het leven van de katholieke gelovigen dienen in te nemen.

Als het de katholieken ter harte gaat de sociale communicatie met haar allernieuwste technieken een werkelijke dienst te verlenen opdat deze op haar beurt in dienst van de mensen moge staan, dan blijkt dat vanzelfsprekend het best te kunnen gebeuren op geestelijk vlak. De Kerk hoopt dat haar geestelijke bijdrage de grondwetten van de sociale communicatie in een helderder licht zal stellen en ze vollediger zal doen waarnemen, dat tegelijk de waardigheid van zowel communicatieleiders als publiek beter begrepen en geëerbiedigd zal worden, en .dat de communicatie, die de mensen dichter bij elkaar brengt, ze tenslotte tot een werkelijke gemeenschap zal voeren.

De katholieke communicatieleiders die hun beroep bekwaam vervullen, verlenen daarom niet alleen een uitmuntende dienst aan de sociale communicatie, maar leggen tevens een christelijk getuigenis af. Behalve het allerbelangrijkste getuigenis dat zij door hun werk en in een neutraal arbeidsmilieu leveren, zullen zij in staat zijn een christelijk zicht op de problemen van de huidige samenleving naar voren te brengen. Ook kunnen zij de nieuwsschrijvers en -lezers helpen de gebeurtenissen van het godsdienstig leven, die heel het volk aangaan, niet te verwaarlozen, maar de religieuze dimensie van heel het wereldgebeuren te laten zien. Het is dus duidelijk dat hun tegenwoordigheid niet een zaak van overheersing is, maar van dienstverlening; de kwaliteit daarvan zal hun de hoogachting van hun collega's bezorgen.

De katholieke communicatieleiders hebben recht op al die geestelijke steun van de Kerk die met hun zware en moeilijke taak in overeenstemming is.

In het bewustzijn van het gewicht en van de moeilijkheden van hun beroep, verlangt de Kerk er vurig naar met de communicatieleiders van welke religieuze opvatting ook samen te werken, teneinde hen eventueel te helpen hun beroepsproblemen tot oplossing te brengen en zoveel mogelijk tot de ontwikkeling van de mensen bij te dragen.

Bisschoppen en priesters, religieuzen en leken worden steeds vaker gevraagd om als vertegenwoordiger van de Kerk in de pers te schrijven of in radio- en televisie-uitzendingen of films op te treden. Deze deelneming, die overigens voortdurend gestimuleerd dient te worden, kan uiterst belangrijke gevolgen hebben. De media vragen van nature echter om een diepgaande ervaring in het omgaan ermee. De nationale commissies en gespecialiseerde instellingen dienen er zorg voor te dragen dat degenen die deze media gebruiken of nog zullen gebruiken bijtijds een grondige vorming ontvangen.

De Kerk beschouwt het als een van haar belangrijkste taken het publiek gelegenheid te geven tot christelijke vorming. Ook de sociale communicatie is hiermee gediend, aangezien een grondig gevormd publiek in staat zal zijn actief aan de dialoog via de communicatiemiddelen deel te nemen en de hoogste eisen zal stellen aan de communicatie. De scholen en de andere katholieke instellingen dienen zich zo volledig mogelijk te kwijten van hun taak op dit gebied, niet alleen door de leerlingen bij te brengen wat van een goed publiek wordt verwacht, maar ook door hen te leren zelf de 'totale taal' te gebruiken die de communicatiemiddelen eigen is. Op die wijze zullen de jongeren ten volle burgers van het tijdperk der sociale communicatie worden, waarvan wij thans het begin beleven.

Al wat de sociale communicatie aangaat dient de haar toekomende plaats te krijgen in het theologisch onderricht, met name in de moraal en de pastoraal, en wat haar grondbeginselen betreft ook in de catechese. Deze plaats zal beter worden begrepen wanneer de theologen zelf door grondig onderzoek hebben verwerkt wat in het eerste deel (De sociale communicatiemiddelen in christelijk perspectief; leerstellige beginselen) [1107 |+ 9 ] van deze Instructie is aangegeven.

Ouders en opvoeders, priesters en katholieke groeperingen zullen niet aarzelen de jongeren die smaak en aanleg voor een beroep op het vlak van de sociale communicatie mochten vertonen, in deze richting te stuwen. Wil de voorbereiding zo vruchtbaar mogelijk zijn, dan is geld nodig. In de ontwikkelingslanden is het van het hoogste belang dat de bisschoppen technisch worden bijgestaan en financieel worden geholpen om de kandidaten een goede theoretische en praktische opleiding op dit gebied te geven.

Bisschoppen en priesters, mannelijke en vrouwelijke religieuzen en leken dienen elk volgens hun eigen taak op dit gebied bij te dragen tot een christelijke vorming, die de maatschappelijke visie niet mag verwaarlozen. Zij dienen zich dan ook spontaan van de nieuwste ontwikkelingen op de hoogte te houden, hetgeen veronderstelt dat ze door rechtstreeks gebruik een zekere vertrouwdheid bezitten met de sociale communicatiemiddelen. Samen met de communicatieleiders zullen ze een nauwkeurige studie maken van de problemen van de sociale communicatie, door onderling ervaringen en opvattingen uit te wisselen.

Om te vermijden dat de toekomstige priesters en mannelijke en vrouwelijke religieuzen geheel en al vreemd zouden blijven aan het praktische leven en hun apostolische taak onvoorbereid zouden aanvangen, dienen zij gedurende hun vormingsjaren op seminaries en in instituten een juist inzicht te leren krijgen in de rol van deze media in de samenleving en in de techniek ervan. Deze kennis dient een wezensbestanddeel te vormen van hun opleiding. Want ze is de conditio sine qua non voor een doeltreffend apostolaat in de huidige wereldgemeenschap, die van dag tot dag meer onder invloed van de media staat. Bovendien dienen de priesters en de mannelijke en vrouwelijke religieuzen een diepgaand inzicht te bezitten in de wijze waarop opvattingen en gevoelens tot stand komen en zich aan de omstandigheden aanpassen, aangezien het Woord van God aan de huidige mensen moet worden verkondigd en de media een uiterst belangrijke steun verlenen aan deze verkondiging. De leerlingen die een uitgesproken smaak en aanleg voor de communicatietechnieken laten zien, dienen een meer gevorderde opleiding te krijgen.

Kritische besprekingen van radio- en televisie-uitzendingen, films en geïllustreerde pers kunnen zeer goede diensten bewijzen bij de menselijke en christelijke opvoeding, met name bij de weloverwogen keuze van de media in het gezin. Op dit gebied dient men zeer hoge waarde te hechten aan het oordeel van de instellingen die van bisschopswege opdracht hebben gekregen inlichtingen te verschaffen over het belang, het nut, de zedelijke waarde en het christelijk gehalte van film, radio en televisie en pers.

De universiteiten en andere katholieke instellingen dienen nieuwe leerstoelen op te richten, en de bestaande uit te bouwen, voor het onderzoek en onderricht op het gebied van de sociale communicatie. Het doel hiervan zal zijn de bestaande theoretische elementen bijeen te brengen teneinde hulp te verlenen aan het wetenschappelijk onderzoek en de verkregen kennis tenslotte in dienst van de christelijke eruditie te stellen; daartoe benodigen de universiteiten geldelijke bijdragen van anderen, en dienen zij tevens met de overige instellingen samen te werken.

De Kerk werkt met zorg aan verruiming en versterking van de gemeenschapsband tussen haar gelovigen; communicatie en dialoog zijn dus beslist noodzakelijk voor de katholieken. Overigens staat de Kerk midden in de samenleving en heeft zij diepgaande redenen om hiermee in dialoog en verbinding te blijven. Deze dialoog en gemeenschap brengt de Kerk tot stand door nieuws en kennis uit te wisselen, door nauwlettend acht te slaan op de zowel binnen- als buitenkerkelijke openbare mening, en door in en met de huidige wereld een dialoog te voeren waarin zij haar bijdrage levert tot een gemeenschappelijke oplossing van de problemen van de mensheid.

Als levend lichaam heeft de Kerk de openbare mening nodig om de dialoog tussen haar leden te ondersteunen; dat is de voorwaarde van haar vooruitgang in denken en handelen. 'Er zou iets aan het leven ontbreken wanneer er geen openbare mening zou zijn; de schuld daarvan zou bij de pastores en de gelovigen liggen'. 102-113 [[al:102-113]]

Het is dus noodzakelijk dat de katholieken zich volledig bewust zijn van die echte vrijheid om hun gedachten uit te zeggen die op de 'geloofszin' en de liefde berust. De 'geloofszin' wordt opgewekt en ondersteund door de Geest van Waarheid, die het volk van God ertoe brengt om onder leiding van het leergezag en gehoorzaam aan het onderricht daarvan onwankelbaar trouw te blijven aan de geloofstraditie, er steeds dieper in door te dringen en haar in het dagelijks leven steeds beter in praktijk te brengen. 126-134 [[al:126-134]] De naastenliefde verheft de vrijheid tot de gemeenschap van Christus' vrijheid die ons van de banden van de zonde heeft bevrijd en ons in staat heeft gesteld om volgens zijn wil vrij te oordelen. De verantwoordelijke overheid dient ervoor te zorgen dat er door vrijheid van denken en spreken binnen de Kerk een uitwisseling van legitieme opvattingen tot stand komt; zij dienen dus richtlijnen en voorwaarden vast te stellen die dit kunnen bevorderen.

Voor de binnenkerkelijke dialoog ligt een vrijwel onbegrensd terrein open. Zeker, de geloofswaarheden behoren tot het wezen van de Kerk en kunnen op generlei wijze voor enige vrije uitleg worden vrijgegeven; maar de Kerk deelt in de geschiedenis van de mensheid: zij dient zich dus aan de bijzondere omstandigheden van tijd en plaats aan te passen, en de nodige raad te vragen teneinde de geloofswaarheden naar gelang van tijdperk en cultuur zo goed mogelijk uiteen te zetten en haar optreden aan de wisselende tijdsomstandigheden en situaties aan te passen. In trouw aan het leergezag mogen en moeten de katholieken dus vrij onderzoeken hoe de geloofswaarheden zo goed mogelijk kunnen worden begrepen en in de verschillende samenlevingen uiteengezet. Deze vrije dialoog in de Kerk brengt niet alleen geen schade toe aan haar samenhang en eenheid, maar kan door het spel van de openbare mening de eendracht en de gemeenschappelijke besluitvorming ten goede komen. Wil deze dialoog voortgang vinden, dan is echter, ook wanneer de gezichtspunten uiteen lopen, voortdurende naastenliefde nodig, alsmede het vurig verlangen om aller eenheid en samenwerking te versterken. Men dient te willen opbouwen, niet te willen vernietigen, en men dient bezield te worden door een brandende liefde jegens de Kerk en ijver voor de eenheid die Christus tot teken van de ware Kerk en dus van de ware gelovigen heeft gemaakt.

Men dient daarom duidelijk onderscheid te maken tussen het wetenschappelijk plan, waarop de deskundigen de voor hun onderzoek nodige vrijheid bezitten en dat het hun mogelijk maakt de resultaten van hun onderzoek door publicaties en boeken aan anderen mee te delen, en het niveau van het gelovig publiek, waarop slechts die leerstellingen als leer van de Kerk mogen worden voorgesteld die door het authentiek leergezag als zodanig zijn erkend, samen met de opvattingen die als veilig kunnen worden beschouwd. Omdat de communicatiemiddelen nieuwe theologische opvattingen soms voortijdig en buiten hun context geplaatst verspreiden, dient het publiek deze opvattingen, die niet met de authentieke leer van de Kerk mogen worden verward, kritisch te bezien; bovendien dient het te bedenken dat de stijl en het populaire taalgebruik van de media de zin van deze opvattingen vaak ernstig misvormen.

Zoals de ontwikkeling van de openbare mening binnen de Kerk als uiterst noodzakelijk wordt beschouwd, zo hebben de afzonderlijke gelovigen op hun beurt recht op een volledige voorlichting betreffende al wat nodig is voor hun actieve deelneming aan het leven van de Kerk. Dit veronderstelt niet alleen het bestaan van een ruim gamma wijdverspreide communicatiemiddelen, maar zo nodig ook van katholieke media, mits deze in staat zijn hun taak naar behoren te vervullen.

Een goed functioneren van het kerkelijk leven vraagt om een onafgebroken stroom informatie tussen de kerkelijke overheid op elk niveau, de katholieke instellingen, en de gelovigen zelf, en dat in beide richtingen en over de hele wereld. Om dit zo goed mogelijk te doen verlopen, zijn allerlei instellingen nodig (persbureaus, tolken, vergaderzalen, pastorale raden) die over de nodige gelden moeten kunnen beschikken.

Zo vaak de aangelegenheden van de Kerk geheimhouding eisen, dienen de algemene regels die in de burgerlijke samenleving van kracht zijn in acht te worden genomen. Aan de andere kant vraagt de geestelijke rijkdom die de Kerk in zich draagt erom dat er zo volledig, waarheidsgetrouw en duidelijk mogelijk bericht wordt gegeven van haar bedoelingen en haar veelvormige werkzaamheid. Wanneer de religieuze overheid dit nieuws niet wil of niet kan geven, worden er terstond geruchten verspreid die veeleer tendentieus zijn dan waarheidsgetrouw. Het is dus maar het beste alleen tot geheimhouding over te gaan wanneer andermans goede faam of het recht van individu of groep op het spel staat.

De dialoog van de Kerk omsluit niet alleen de gelovigen, maar reikt over heel de wereld. Op grond van een duidelijk goddelijk gebod is de Kerk ertoe gehouden haar leer en werkzaamheid te doen kennen aan alle kinderen der aarde waarvan zij het lot deelt. Bovendien moet zij, zoals het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] leert, 'de tekenen des tijds verstaan', aangezien deze een manier zijn waarop God zichzelf uitdrukt en zijn voorziening optreden in de heilsgeschiedenis laat zien. De Kerk heeft het dus nodig de reactie van de al of niet katholieke tijdgenoten op het gebeuren en het gedachtenleven te kennen. Voor zover de sociale communicatiemiddelen deze reacties kanaliseren en weergeven, dragen zij bij tot een groter inzicht van de Kerk.

Al degenen die in de Kerk verantwoordelijkheid dragen dienen via de sociale communicatiemiddelen voortdurend een volledige voorlichting te geven en naar een waarachtig beeld van de Kerk en haar leven te streven. Omdat deze media vaak het enige communicatiekanaal tussen Kerk en wereld zijn, zou verwaarlozing ervan betekenen dat men zijn door God gegeven talenten begraaft. De Kerk verwacht van de nieuwsagentschappen en van de communicatiemiddelen dat zij bij tijd en wijle aandacht wijden aan religieuze onderwerpen en deze met de zorg behandelen die de aard van deze problematiek vereist. Van haar kant dient zij aan deze instellingen een volledige, nauwkeurige en waarachtige berichtgeving te verschaffen, zodat zij in staat zijn hun functie goed te vervullen.

Hetgeen hierboven is opgemerkt geldt eveneens voor de berichtgeving rond het leven van de Kerk. De leiders van de Kerk dienen dus op deze moeilijkheden vooruit te lopen en het initiatief niet aan anderen over te laten. Tenslotte is het belangrijk de gewichtigste kerkelijke beslissingen en verklaringen vóóraf onder embargo aan bepaalde personen mee te delen, zodat zij deze naderhand in het belang van de Kerk ordelijk kunnen presenteren en verduidelijken.

De sociale communicatiemiddelen zijn voor de katholieken dus op drievoudige wijze van belang: zij helpen de Kerk zich aan de moderne wereld te kennen te geven; zij bevorderen de binnenkerkelijke dialoog; en zij stellen de Kerk op de hoogte van mentaliteit en levenshouding van de mensen van onze tijd, tot wie zij van Godswege gehouden is de heilsboodschap te brengen in een taal die zij kunnen verstaan en vanuit de problematiek die de mensheid beangst en beklemd houdt.

Christus heeft de apostelen en hun opvolgers bevolen om 'alle volkeren te onderrichten', (Mt. 28, 19) [b:Mt. 28, 19] 'het licht van de wereld' (Mt. 5, 14) [b:Mt. 5, 14] te zijn? en het Evangelie overal en op alle plaatsen te verkondigen. Zoals Christus zich zelf gedurende zijn aardse leven een volmaakt 'communicator' heeft getoond, en zoals de apostelen de communicatiemiddelen van hun tijd hebben gebruikt, zo dient ook het huidig apostolisch ambt met behulp van de jongste methoden en technieken te worden vervuld. Men mag zich niet trouw aan Christus' opdracht noemen wanneer men de gelegenheid verwaarloost die deze middelen bieden om de leer en de voorschriften van het Evangelie aan een zo groot mogelijk aantal mensen te kennen te geven. Het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] spoort de katholieken dan ook aan om 'de sociale communicatiemiddelen zonder uitstel en met de grootste ijver doelmatig bij de talrijke werken van apostolaat aan te wenden'. Inter Mirifica [[496|13]]

Hoezeer deze handelwijze noodzakelijk is zal duidelijk zijn als men bedenkt dat de mensen heden ten dage door een overvloed aan sociale communicaties worden omringd en bijna overspoeld, zodat hun opvattingen en mentaliteit hiervan zowel op religieus als op ander gebied een duurzame invloed ondervinden.

De jongste technieken openen voor de mens nieuwe wegen om de evangelische boodschap te ontmoeten, terwijl zij het de christenen mogelijk maken om grote plechtigheden in weerwil van de afstand van nabij te volgen, zodat de christengemeenschap tot grotere eenheid komt en allen ertoe worden uitgenodigd nauwer aan het leven van de Kerk deel te nemen. Het hoeft geen betoog dat de presentatiewijze met de aard van het betrokken communicatiemiddel in overeenstemming dient te zijn. De media zijn geen preekstoel. Ook kan men nooit genoeg herhalen dat de kwaliteit van de religieuze programma's die van de profane minstens dient te evenaren.

De media zijn ook van zeer groot belang voor ieders christelijke vorming. Zij kunnen een beroep doen op deskundigen op het gebied van de religieuze vorming en op dat van allerlei actuele vraagstukken; op elk ogenblik beschikken zij over voldoende technische mogelijkheden om alles zo aantrekkelijk en eigentijds mogelijk te presenteren. Gezien hun karakter kunnen ze tot vernieuwing van de religieuze vorming bijdragen en het werk van de opvoeders ondersteunen. Aangezien zij de kanalen zijn waarlangs men de mentaliteit en levenshouding van de huidige mens kan leren kennen, kunnen zij de christenen door hun commentaar op de gebeurtenissen van de dag een schitterende gelegenheid bieden om de beginselen van hun geloof te beproeven en na te zien in hoeverre dat in hun dagelijks leven wordt toegepast.

De mensen van vandaag zijn zozeer gewend geraakt aan het hoge gehalte van de communicatiemiddelen, dat zij maar moeilijk een schouwspel van mindere kwaliteit kunnen aanvaarden, met name wanneer het om religieuze zaken gaat zoals de liturgische bijeenkomsten en het onderricht in de christelijke leer.

Willen overdracht en uitleg van de geloofsleer voor het gehoor aantrekkelijk zijn en er invloed op uitoefenen, dan dient men zoveel mogelijk van de communicatiemiddelen gebruik te maken en zich aan taal en stijl van de media aan te passen.

De Kerk kan haar gevoelen en opvatting tot uitdrukking brengen via communicatiemiddelen die haar niet toebehoren, maar die zij onder bepaalde voorwaarden mag gebruiken, ofwel, indien dit het geval mocht zijn, via media die zij in eigen beheer heeft. Naar gelang van het land en de beschikbare middelen zal de situatie verschillen. Het komt de religieuze overheid en haar medewerkers toe na raadpleging van plaatselijke, nationale en eventueel internationale deskundigen op dit punt een advies uit te brengen.

De wijdvertakte werkzaamheid van de katholieken die in het licht van het Evangelie voor de menselijke ontwikkeling werken en daarbij van de sociale communicatiemiddelen gebruik maken, vraagt om belangrijke financiële middelen. De katholieke gelovigen worden dus gevraagd zich van hun verantwoordelijkheid bewust te worden en met een edelmoedig gebaar te antwoorden, 'want het zou volstrekt ontoelaatbaar zijn dat de kinderen van de Kerk werkeloos zouden toezien hoe het woord van heil aan banden wordt gelegd en wordt gekluisterd'. Inter Mirifica [[496|17]]

Met het oog op de steeds toenemende invloed van de sociale communicatiemiddelen op het leven van de mensheid en in het bijzonder op dat van de kerk, worden de bisschoppenconferenties bezworen om bij de uitwerking van hun pastoraal plan de belangrijkste plaats in te ruimen voor de pastorale actie op communicatie gebied, en naar gelang van de plaatselijke en internationale noden hiervoor de nodige bedragen opzij te leggen.

Hiervóór hebben wij gezien dat de werkzaamheid van de katholieken op communicatiegebied 102-113 [[al:102-113]] uit het bewustzijn van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid voortkomt en door het godsdienstig geloof wordt versterkt.

Daarna hebben wij in algemene termen over de plichten gesproken die de katholieken als zodanig op dit gebied hebben te vervullen. 126-134 [[al:126-134]] Thans dienen wij tenslotte na te gaan welke verantwoordelijkheid elk van de afzonderlijke media meebrengt, zowel wanneer het om specifiek katholieke instellingen gaat als in het geval van andersdenkende die de katholieken van hun apparatuur gebruik laten maken.

Gezien haar karakter en mogelijkheden heeft de pers een grote en diepgaande invloed. Haar soepelheid en de overvloed aan onderwerpen maken het haar mogelijk de gebeurtenissen tot in de details weer te geven en uit te leggen, terwijl ze tegelijk de leeshonger en leergierigheid van de lezer stimuleert. Zij vormt een onmisbare aanvulling op de overige audiovisuele media, aangezien zij de kritische zin scherpt en de mensen helpt zich een oordeel te vormen. Haar vermogen tot afwisseling en tot ondersteuning van de bezinning op het nieuws maken haar tot het orgaan bij uitstek van de maatschappelijke dialoog. Bovendien brengen brochures en pocketboeken vandaag de dag de godsdienstige documenten, de klassieken van de letterkunde, technische en wetenschappelijke publicaties en vooral ontspanningsliteratuur binnen ieders bereik. Tenslotte zijn ook de strips en de geïllustreerde verhalen van groot belang, bijvoorbeeld voor de uitleg van de Heilige Schrift en voor het verhalen van heiligenlevens. Al deze perspublicaties verdienen aandacht en steun.

De katholieke pers - zoals dagbladen, tijdschriften en andere periodieke uitgaven - kan een allerbelangrijkst middel zijn om door uitwisseling van kennis en door vorming van de openbare mening de wereld aan de Kerk en de Kerk aan de wereld te doen kennen. Maar men dient ervoor te zorgen dat te weinig doordachte nieuwe initiatieven op dit gebied geen schade toebrengen aan reeds bestaande katholieke publicaties.

De katholieke pers brengt nieuws, commentaar en meningen over heel het wereldgebeuren, over alle aspecten van het huidige leven en over alle problemen en moeilijkheden van de mens van onze tijd, maar steeds in het perspectief van het leven van de christen. Evenzo zal zij ervoor zorgen nieuws en commentaar te brengen over de godsdienst en over het leven van de kerk, en het elders reeds gebrachte nieuws zo nodig te rectificeren. Zij zal tezelfdertijd spiegel van de wereld en licht van de wereld zijn, en bovendien een terrein van ontmoeting en uitwisseling van opvattingen. Maar ze zal over de nodige financiële middelen moeten kunnen beschikken, wil ze professioneel op een peil kunnen staan dat boven alle kritiek verheven is.

Naast de katholieke pers dienen er royaal uitgeruste katholieke nieuwsagentschappen te bestaan teneinde het goed functioneren van de binnenkerkelijke dialoog en van die tussen wereld en Kerk te bevorderen, aan de professie een kwalitatief hoogstaande dienst te kunnen verlenen, en voortdurend de nieuwste, volledige en getrouwe berichten over het leven van de Kerk te kunnen verschaffen. Om garing en verspreiding van het nieuws over heel de wereld te kunnen waarborgen, dienen deze agentschappen op internationaal vlak samen te werken.

De gelovigen worden aangespoord er een gewoonte van te maken de katholieke pers te lezen - mits zij deze naam werkelijk waardig is -, niet alleen om op de hoogte te blijven van het kerkelijk gebeuren, maar ook om zich van een christelijke mentaliteit te laten doordringen. Dat betekent geen inperking van de vrijheid van lezen, van de gewettigde plaatselijke verscheidenheid of van de pluraliteit van opvatting. De katholieke publicaties dienen dit welwillend vooroordeel door hun kwaliteit zelf waar te maken.

Wanneer het dagelijks gebeuren problemen stelt die de kern van het christelijk levensgevoel raken, zal de katholieke pers proberen deze volgens het leergezag van de Kerk uit te leggen. Overigens zullen geestelijkheid en leken de vrijheid van opvatting bevorderen en de verscheidenheid van meningen en gezichtspunten erkennen, niet alleen omdat dit aan de interesses en behoeften van hun publiek beantwoordt, maar omdat hierdoor leven en voedsel wordt gegeven aan de openbare mening in Kerk en wereld. In de alinea is de dialoog met de Kerk besproken. [[al:114-121]] vgl: Ecclesiam Suam [[[91]]] De katholieke tijdschriften die als officieel orgaan van overheid of instellingen van de Kerk worden beschouwd, zullen er, zoals in de pers gewoon is, naar streven de stem van deze instellingen te laten horen en het gevoelen weer te geven van de kringen die zij vertolken. Niettemin kunnen in elke aflevering enkele bladzijden gereserveerd blijven voor vrije discussie over de punten die nog in beraad zijn.

De film vormt een wezensbestanddeel van het huidig menselijk leven, en is van grote invloed op vorming, cultuur, vrijetijdsbesteding en wetenschap. Voor de filmkunstenaars is hij het ideale middel om hun visie op de wereld tot uitdrukking te brengen. Dank zij de vooruitgang van de techniek oefent de film op de kijkers een steeds grotere aantrekkingskracht uit, terwijl de groeiende mogelijkheden om zelf voor weinig geld filmapparatuur aan te schaffen in de toekomst een veel ruimer gebruik van de films laten voorzien. Er staat de film dus ongetwijfeld nog een grote ontwikkeling te wachten.

De vooruitgang van de filmtechniek biedt dank zij de internationale samenwerking schitterende mogelijkheden voor de pastoraal; steeds sneller en gemakkelijker kan men films samenstellen die aan de verschillende behoeften en omstandigheden zijn aangepast en deze ook voor een beperkt publiek, ja zelfs in de huiskamer vertonen.

Talrijke films zetten zich in voor onderwerpen die de mens rijper kunnen maken en zijn geest kunnen verheffen. Dit is waard te worden vermeld en geprezen. De katholieke filmcentrales zullen aan de beste films en aan de regisseurs ervan steun verlenen. Er mag aan worden herinnerd dat een groot aantal films die unaniem als meesterwerken worden beschouwd over godsdienstige onderwerpen handelen. Dit bewijst zonder enige twijfel dat de film voor de behandeling van dat soort onderwerpen volkomen geschikt is, - een geweldige aansporing om hierop zijn krachten te gaan beproeven!

De katholieke filmcentrales zullen met de diensten voor de overige media samenwerken om programma's gereed te maken, te verspreiden en te vertonen die de nieuwe technieken van de christelijke beginselen kunnen doordringen. Voor het godsdienstonderricht dienen zij tevens gebruik te maken van de talrijke nieuwe uitvindingen die goedkoop in de aanschaf zijn, zoals grammofoonplaten, bandopname- en afspeel-apparatuur, video-recorders, diapositief materiaal en projectie-apparatuur.

In de landen waar een groot aantal mensen nog analfabeet is, maakt de film niet alleen basisonderwijs mogelijk, maar helpt hij ook bij het godsdienstonderricht. De mensen die niet kunnen lezen worden door het bewegende beeld immers sterk onder de indruk gebracht, aangezien dit het vaak veel gemakkelijker maakt het gebeuren en het denkleven te volgen. Het werk voor de menselijke en christelijke ontwikkeling mag dit belangrijke hulpmiddel niet verwaarlozen, uiteraard op voorwaarde dat de films aan mentaliteit en cultuur van de verschillende volkeren zijn aangepast.

Gezien de talrijke moeilijkheden die de filmkunstenaars zeer vaak bij de uitoefening van hun beroep ondervinden, dienen alle katholieken en met name de katholieke filmcentrales met hen in een hartelijke dialoog te treden. Het aldus geschonken begrip zal duidelijk maken dat het vak van filmer als een schoon en hoogstaand beroep moet worden beschouwd, aangezien allen ervan overtuigd dienen te zijn dat de filmkunst de mensen zeer grote weldaden kan brengen.

Radio en televisie hebben de samenleving een nieuwe communicatiestructuur gegeven en onze levenswijze veranderd. De uitzendingen gaan thans heel de wereld rond en doorbreken de oude politieke en culturele grenzen. De communicatie komt de huiskamer binnen en bereikt miljoenen mensen tegelijk. De snelle vooruitgang van de techniek, met name op het gebied van de telecommunicatie via aardsatellieten, en de mogelijkheid om eerder uitgezonden programma's op de band te bewaren en opnieuw uit te zenden, hebben de media van de grenzen van tijd en plaats bevrijd. Voor de toekomst valt nog een hoge vlucht van de communicatietechniek te verwachten. Radio en televisie geven luisteraars en kijkers toegang tot gebeurtenissen, cultuur en vrijetijdsbesteding van heel de wereld. Vooral de televisie brengt mensen, gebeurtenissen en toestanden bij de kijker de huiskamer binnen. Tenslotte leiden omroep en beeldbuis tot het ontstaan van nieuwe technieken die de mens radicaal kunnen veranderen.

De godsdienstige aspecten van het menselijk leven zullen in de dagelijkse uitzendingen de hun toekomende plaats krijgen.

De godsdienstige uitzendingen van radio en televisie brengen nieuwe betrekkingen tussen de gelovigen tot stand, verrijken hun spiritualiteit en hun godsdienstig leven, en dragen bij tot hun onderricht en vorming met het oog op hun inzet voor Kerk en wereld. Zij zijn nuttig voor de zieken en ouden van dagen die niet in staat zijn rechtstreeks aan het leven van de Kerk deel te nemen. Tenslotte scheppen zij een relatie met de talrijke mensen die, hoewel ze ver van de Kerk en haar structuur staan, niettemin onbewust naar geestelijk voedsel zoeken, en dragen zij de boodschap van het Evangelie uit tot in landen waar Christus' Kerk haar werk nog niet heeft verricht. De Kerk dient er zich dus voor in te zetten dat deze uitzendingen zich van dag tot dag meer ontwikkelen en vervolmaken.

Van de godsdienstige uitzendingen noemen we de heilige mis en de andere gewijde plechtigheden als de meest gewenste. Deze dienen zowel uit liturgisch als uit technisch oogpunt zo zorgvuldig mogelijk te worden voorbereid. Ook dient men rekening te houden met de verscheidenheid van het publiek en, wanneer zij de grenzen overschrijden, met het verschil in godsdienstige opvattingen en gewoonten. Frequentie en duur van deze uitzendingen dienen ook rekening te houden met de wensen van het publiek.

Prediking en gebed dienen zich aan het karakter van de media aan te passen. Degenen die deze aspecten hebben te verzorgen, moeten met de grootste zorg worden uitgekozen en reeds van tevoren de nodige ervaring bezitten.

De godsdienstige uitzendingen - zoals berichtgeving, commentaar, reportages, en discussies voor radio en televisie - zijn van zeer grote waarde voor vorming en dialoog. Op dit punt geldt eveneens wat hierboven over de katholieke pers is opgemerkt. De algemene regels van een getrouwe weergave der verschillende gezichtspunten dienen ook hier in acht te worden genomen, met name wanneer deze media in een bepaald land een monopoliestelling bezitten.

Het publiek heeft de neiging in elke geestelijke en zelfs in elke leek die op het gebied van deze media werkzaam is, een woordvoerder en afgevaardigde van de Kerk te zien. Degenen die aan de uitzendingen meewerken dienen dit voor ogen te houden en de maar al te gemakkelijke verwarring zoveel mogelijk te vermijden. Zij zullen zich bewust zijn van hun verantwoordelijkheid bij het vertolken van hun gedachten en beweegredenen en bij heel hun wijze van optreden. Zo vaak dit bijtijds mogelijk is, moeten zij de bevoegde kerkelijke overheid raadplegen.

Door hun reacties te kennen te geven zullen kijkers en luisteraars tot verbetering van de godsdienstige uitzendingen bijdragen.

Wil de Kerk een gewettigde plaats krijgen in de algemene en met name in de godsdienstige uitzendingen van radio en televisie, dan is nauwe en vertrouwvolle samenwerking nodig tussen de verantwoordelijke katholieken en de programmaleiders van radio en televisie.

In de landen waar de Kerk geen toegang heeft tot de sociale communicatiemiddelen, vormt het luisteren naar de radio voor de gelovigen de enige mogelijkheid om het leven van de wereldkerk te kennen en Gods woord te horen. Deze jammerlijke situatie brengt voor pastores en gelovigen van de buurlanden de plicht mee om, zoals de christelijke solidariteit vereist, hun broeders in Christus te helpen door over radio en televisie godsdienstige uitzendingen te brengen die aan hun behoeften beantwoorden.

Het toneel, dat een van de oudste en indringendste vormen van menselijke communicatie is, heeft zijn publiek in onze dagen dank zij radio, televisie en film in zeer belangrijke mate uitgebreid.

De samenwerking van het toneel met de andere communicatiemiddelen heeft tot nieuwe vormen van dramatische expressie geleid, die men gewoonlijk 'multimedia' noemt. Al komen zij uit de traditionele toneelstructuur voort, de originaliteit ervan ligt in een synthese tussen de verschillende mogelijkheden die de afzonderlijke communicatiemiddelen bieden.

Het huidig toneel beweegt zich vaak op het vlak van de ideologie en wordt dan als het ware een laboratorium waarin nieuwe, gedurfde opvattingen over de huidige mens en zijn aardse situatie tot stand komen. De invloed ervan strekt zich over een steeds groter publiek uit en bereikt het geheel van de sociale communicatiemiddelen.

De Kerk heeft grote aandacht voor het toneel, dat in oorsprong zeer nauw met de godsdienstige werkelijkheid was verbonden. De christenen dienen het toneel thans een even warm hart toe te dragen als toentertijd en de mogelijkheden ervan uit te buiten. De toneelschrijvers moeten worden geholpen en aangespoord om de godsdienstige noden van onze tijd ten tonele te voeren. Vaak vormt dit de eerste aanzet voor een grotere verspreiding via de andere communicatiemiddelen.

De plaats van de sociale communicatiemiddelen in het leven van de mensen, de resultaten die zij kunnen boeken en de problemen die zij het christelijk bewustzijn stellen vragen om de nodige pastorale uitrusting: ervaren deskundigen, gespecialiseerde pastorale commissies met eigen statuten en de nodige financiële middelen, en tenslotte organisaties die zich met het apostolaat van de afzonderlijke media belasten.

Door hun gebed en hun individueel en gemeenschappelijk optreden dienen alle gelovigen het de Kerk van deze tijd mogelijk te maken via de nieuwe communicatiemiddelen het Evangelie te verspreiden, het geweten van de mensen voor te lichten, aan de ontwikkeling mee te werken en de aardse orde van christelijke geest te doordrenken.

Het personeel van de instellingen voor sociale communicatie moet een echt pastorale geest bezitten en daartoe de nodige vorming hebben ontvangen. Een dergelijke opleiding van leken en geestelijken vormt een van de belangrijkste plichten van de Kerk op dit gebied.

Een diepgaande studie van de situatie der sociale communicatiemiddelen, planning van de pastorale activiteit op dit gebied en opname van de media in het algemene pastorale plan vallen, zoals normaal is, onder de verantwoordelijkheid van de kerkelijke leiders, die echter op het advies van bevoegde deskundigen dienen af te gaan. Volgens de richtlijnen van het decreet Inter Mirifica [496] komt deze taak op diocesaan niveau aan de bisschop toe vgl: Inter Mirifica [[[496|20]]] aan een speciale bisschoppelijke commissie, of aan een bisschop die landelijk hiertoe wordt aangesteld, vgl: Inter Mirifica [[[496|21]]] en op het niveau van de wereldkerk aan de Pauselijke commissie voor de sociale communicatiemiddelen. vgl: Inter Mirifica [[[496|19]]]

De talrijke diensten en organen die zich pastoraal met de sociale communicatie bezig houden, dienen te worden uitgebouwd en tot nauwe samenwerking te komen. vgl: Apostolicam Actuositatem [[[653|19.21]]] De kerkelijke overheid zal er bij de afzonderlijke katholieken en de katholieke verenigingen met nadruk op aandringen dat zij op dit gebied spontaan en vrijelijk tot initiatieven komen; zij zal zich echter de leiding voorbehouden van de initiatieven die van nature met het ambtelijk priesterschap in overeenstemming zijn en van die welke, naar gelang van de situatie, tot welzijn van de gelovigen om tussenkomst van de hiërarchie vragen.

De bevoegde kerkelijke overheid waarover hierboven in nummer 165 [al:165] is gesproken zal de nodige steun verlenen aan de jaarlijkse organisatie van de Wereldcommunicatiedag [d:31], en bij gelegenheid daarvan haar dankbaarheid en waardering uitspreken jegens hen die op het terrein van de sociale communicatiemiddelen werkzaam zijn vgl: Inter Mirifica [[[496|18]]] bovendien zal zij aan de bisschoppenconferentie op gezette tijden een ontwerpbudget voor de pastoraal op het gebied van de sociale communicatie voorleggen.

De plaatselijke bisschoppen dienen zich met behulp van priesters en leken aan de pastoraal op communicatiegebied te wijden. Waar mogelijk zal men hiervoor een diocesaan of minstens interdiocesaan organisme oprichten. Een van de belangrijkste taken daarvan zal de organisatie van deze pastoraal op het niveau van het bisdom en zelfs van de parochies zijn. Ook zal het zorg dragen voor de organisatie van bovengenoemde communicatiedag in het bisdom.

In elk land moet ofwel een landelijke dienst voor alle communicatiemiddelen met de bijbehorende sectoren worden opgericht, ofwel afzonderlijke organismen voor elk van de media (pers, film, radio en televisie) die echter nauw dienen samen te werken. vgl: Inter Mirifica [[[496|21]]] In elk geval dient de leiding van het geheel te worden gecentraliseerd.

De taak van de landelijke en diocesane organismen ligt in het bevorderen, stimuleren en coördineren van heel de activiteit van de katholieken op communicatiegebied. In het bijzonder zullen zij ervoor zorgen dat geestelijken en leken de nodige vorming ontvangen middels lezingen, cursussen, forums, studiedagen en ook via publicaties door deskundigen van deze organismen, zodat de gelovigen zich de nodige oordeelsbevoegdheid verwerven. Evenzo zullen zij advies geven bij de voorbereiding van religieuze opvoeringen en uitzendingen.

Insgelijks dienen de nationale en diocesane organismen nauwe betrekkingen te onderhouden met degenen die beroepshalve op communicatiegebied werkzaam zijn, en met hun organisaties; zo nodig zullen zij documenten, adviezen en pastorale steun verschaffen. Op nationaal plan zullen zij de Wereldcommunicatiedag [d:31] voorbereiden en de inzameling organiseren die het Conciliedecreet [496] voor die dag heeft gesuggereerd. vgl: Inter Mirifica [[[496|18]]]

De nationale bisschoppelijke commissie voor de sociale communicatie of de gedelegeerde bisschop heeft tot taak binnen de grenzen van haar of zijn bevoegdheid leiding te geven aan het werk van de nationale organismen en algemene richtlijnen vast te stellen voor de organisatie van de apostolische werkzaamheid op dit gebied. Ook dient zij of hij betrekkingen te onderhouden met de bisschoppelijke commissies van andere landen en met de Pauselijke commissie voor de sociale communicatiemiddelen samen te werken, volgens het decreet Inter Mirifica [496] en de apostolische brief In Fructibus Multis [605] van Paulus VI.

In de gebieden en werelddelen waar slechts één bisschoppenconferentie bestaat voor meerdere landen tegelijk, zal deze over een organisme van gelijke orde voor de sociale communicatie moeten beschikken die onder verantwoordelijkheid van één of meerdere daartoe aangewezen bisschoppen staat.

Elke bisschop, elke bisschoppenconferentie en ook de Apostolische Stoel zal een officiële woordvoerder aanstellen die nieuws en voorlichting zal verspreiden en bij het verschijnen van kerkelijke documenten hierop kort commentaar zal leveren opdat ze gemakkelijk en goed kunnen worden begrepen. Voor zover zijn functie hem dit toestaat, zal deze perschef snel en getrouw informatie verschaffen over leven en activiteit van de Kerk. Ook valt het zeer aan te bevelen dat de bisdommen en de belangrijkste katholieke organisaties met het oog op dezelfde taak eveneens een vaste woordvoerder aanstellen. Al deze woordvoerders, zoals ook alle anderen die als vertegenwoordiger van het kerkelijk leven optreden, dienen met de beginselen van de public relations rekening te houden: zij dienen oog te hebben voor het soort publiek waartoe zij zich richten, en hiermee tot een band van wederzijds vertrouwen en begrip te komen. Dit kan alleen gebeuren wanneer zij de personen en de waarheid weten te eerbiedigen.

Behalve voor de aanstelling van een woordvoerder, dient men ook te zorgen voor een goede relatie met het publiek opdat allen een juist beeld van de Kerk krijgen, en de kerkelijke overheid op haar beurt op de hoogte kan worden gesteld van de reacties, opvattingen en verlangens van het publiek. Dit vraagt om inschikkelijke en vriendschappelijke betrekkingen met de verschillende personen en groeperingen. Zo kan in beide richtingen een voortdurende stroom van uitwisseling tot stand komen waarbij beiden geven en ontvangen. 138-141 [[al:138-141]]

Wil de dialoog binnen en buiten de Kerk het godsdienstig aspect van het nieuws voldoende naar voren kunnen halen, dan dient zo spoedig, nauwkeurig en volkomen mogelijk officieel commentaar te worden geleverd via de daartoe aangewezen kanalen (bulletins, telex, foto's) en naargelang van de behoeften van de nieuwsvoorziening.

De religieuze instituten dienen aandacht te wijden aan de veelvormige, belangrijke taken van de Kerk op het gebied van de sociale communicatie. Zij dienen te onderzoeken in hoeverre zij hieraan in overeenstemming met hun constitutie medewerking kunnen verlenen. De speciaal voor de sociale communicatie opgerichte instituten zullen zowel onderling als met de diocesane, nationale, internationale en continentale organismen nauw samenwerken met het oog op een gemeenschappelijk pastoraal optreden op communicatiegebied.

De nationale organismen waarover hierboven is gesproken 169 [[al:169]] en de centrale diensten van de religieuze instituten zullen samenwerken met de katholieke organisaties waarvan de statuten door de Apostolische Stoel zijn goedgekeurd: U.C.I.P. (de Internationale Katholieke Persunie), O.C.I.C. (het Katholieke Internationale Bureau voor de Film) en U.N.D.A. (de Internationale Katholieke Vereniging voor Radio en Televisie). vgl: Inter Mirifica [[[496|22]]]

Deze katholieke organisaties voor sociale communicatie hebben elk op haar eigen gebied en binnen de grenzen die statutair zijn vastgesteld tot taak in de afzonderlijke landen de verschillende takken van het beroep op professioneel niveau te hulp te komen. Hun doel is het research en ontwikkeling van de communicatiemiddelen te bevorderen, het publiek te vormen, het solidariteitsbesef en de internationale uitwisseling vooruit te brengen, naar doelmatige deelneming van de katholieken aan de media te streven, de verschillende internationale initiatieven te coördineren, de nodige internationale projecten te ontwerpen die met name voor de ontwikkelingslanden van zeer groot nut zijn, en het gebruik van nieuwe technieken te bevorderen. Ook dragen zij bij tot productie en verspreiding van films, radio- en televisieprogramma's, audiovisueel materiaal en publicaties die in dienst staan van de ontwikkeling van de mensengemeenschap en van het leven van het volk van God. Er wordt van deze internationale katholieke organisaties gevraagd dat zij tot samenwerking komen met het oog op gemeenschappelijke studie en onderzoek en ter oplossing van hun gemeenschappelijke problemen.

Via hun nationale commissies en katholieke verenigingen zullen de bisschoppenconferenties deze internationale organisaties de financiële steun verlenen die voor de uitvoering van hun opzet noodzakelijk is.

Thans staan we voor een moeilijke vraag: bevinden we ons op de drempel van een nieuw tijdperk voor de sociale communicatie? Zijn de veranderingen slechts van kwantitatieve of tevens van kwalitatieve aard? Het antwoord op deze vraag valt steeds moeilijker te geven. Niettemin staat vast dat men, gezien de vooruitgang van wetenschap en techniek en de toenemende ontwikkeling van met name communicatiesatellieten, spoedig kan voorzien dat het nieuws voor alle mensen tegelijk hoorbaar en zichtbaar wordt, in allerlei soort bewaarplaatsen kan worden opgeborgen en opnieuw te voorschijn kan worden gebracht naargelang ieder dat voor zijn ontwikkeling of ontspanning verlangt, zodat de dialoog tussen de mensen erdoor wordt versterkt en, al naar het gebruik dat ervan wordt gemaakt, de banden tussen de mensen worden aangehaald, de beschaving wordt ontwikkeld en de vrede wordt versterkt.

De verantwoordelijkheid van het volk van God ondervindt dus een plotselinge groei, want nog nooit heeft het een zo geweldige gelegenheid gehad de sociale communicatiemiddelen aan te wenden voor de vooruitgang van de mensheid, de ontwikkeling van de derde wereld, de broederschap tussen de volkeren en ook voor de verkondiging van het Evangelie waardoor tot aan de uiteinden der aarde getuigenis wordt afgelegd van Christus de Verlosser.

Deze pastorale Instructie bedoelt slechts algemene richtlijnen te geven. De huidige stand van de sociale communicatie laat het niet toe in details te treden. De christelijke levensopvatting veronderstelt onveranderlijke beginselen die steunen op de liefdesboodschap welke de 'blijde boodschap' van het Evangelie is, en op de waardigheid van de mens die ertoe geroepen is aangenomen Zoon van God te worden. Maar het spreekt vanzelf .dat de concrete toepassing van de theorie en de pastorale aanpak aan de technische, sociale en culturele situatie ter plaatse moeten worden aangepast en rekening dienen te houden met de variabele functie van de communicatiemiddelen in de samenleving en met het specifiek karakter ervan, dat nog een hoge vlucht van de sociale communicatie laat voorzien. Dit evolutieve karakter, dat kenmerkend is voor de communicatiemiddelen, wijst op de noodzaak voor alle pastorale werkers om zich op dit gebied voortdurend te blijven vormen.

Heel wat punten vallen nog te onderzoeken wil men een volledig inzicht krijgen in de communicatiemiddelen om ze in dienst van de ontplooiing van de mens te stellen, aangezien ze voor alle vormen van opleiding van zeer groot belang zijn en de menselijke persoon integraal kunnen ontwikkelen. Zo dient men de uitwerking van de communicatiemiddelen in de verschillende culturele milieus en op de verschillende mensentypen na te gaan . Voor een goed begrip van de wijze van functioneren en van de mogelijkheden van de sociale communicatiemiddelen en voor een juist inzicht in hun psychologische en culturele uitwerkingen, dient men zich tot de resultaten van het zuiver wetenschappelijk onderzoek te wenden dat thans meer dan ooit met alle kracht moet worden bevorderd. Voor oude zowel als jonge universiteiten ligt daar een geweldig onderzoekingsveld open, dat terecht met de traditionele vakgebieden mag wedijveren. De Kerk verzekert de wetenschappelijke onderzoekers ervan dat zij graag de conclusies van hun onderzoek zal aanvaarden en zoveel mogelijk zal proberen te bewerken dat deze het welzijn van de mensheid ten goede komen.

Wat dit betreft lijkt het noodzakelijk vooreerst systematisch te onderzoeken welke mogelijkheden de Kerk op dit gebied heeft, vervolgens een internationaal prioriteitenschema op te stellen, en tenslotte gaandeweg de initiatieven te nemen die aan de steeds toenemende ontwikkeling van de media beantwoorden.

Deze pastorale Instructie toont de noodzaak ervan aan dat de Kerk zonder enig verder uitstel met degenen die op het gebied van de sociale communicatie arbeiden in gesprek komt, haar eerlijke medewerking verleent aan de media en alle mensen ertoe aanspoort ze daadwerkelijk in dienst van de ontwikkeling van de mensheid en van de eer van God te stellen. De Pauselijke commissie voor de sociale communicatiemiddelen [d:104] heeft deze Instructie in opdracht van het Tweede Vaticaans Concilie [d:4] na raadpleging van deskundigen uit de hele wereld samengesteld, in de hoop dat zij minder een eindpunt dan wel het begin van een nieuwe weg zal betekenen.

Op zijn weg door de menselijke geschiedenis beziet het volk van God, dat zowel communicatie geeft als ontvangt, de toekomst met vertrouwen en optimisme; het ontwaart reeds de contouren van een nieuw tijdperk! dat van de sociale communicatie.