
H. Paus Johannes Paulus II - 14 september 1998
FIDES ET RATIO Over de verhouding van Geloof en Rede |
|||
► | De tussenkomsten van het Leergezag in wijsgerige aangelegenheden | ||
► | De interesse van de Kerk voor de wijsbegeerte |
Het Concilie heeft zich ook beziggehouden met de studie van de filosofie, waaraan de priesterkandidaten zich moeten wijden; het gaat om aanbevelingen die zich verder laten uitbreiden tot het christelijk onderricht in zijn totaliteit: "De wijsgerige wetenschappen moeten zo worden gegeven, dat de studenten vooral een handreiking krijgen tot een degelijke en samenhangende kennisneming van de mens, de wereld en van God. Daarbij ondervinden zij steun van het altijd weer geldende filosofische erfgoed, terwijl anderzijds rekening wordt gehouden met de wijsgerige onderzoekingen van de laatste tijden". 2e Vaticaans Concilie, Decreet, Over de priesteropleiding, Optatam Totius Ecclesiae (28 okt 1965), 15
Deze voorschriften zijn herhaald en ontwikkeld in een aantal andere documenten van het leergezag om een solide wijsgerige vorming te garanderen, vooral voor hen die zich voorbereiden op de theologische studies. Zelf heb ik verschillende malen het belang van deze wijsgerige vorming onderstreept voor hen die zich eens, in hun pastorale leven, zullen moeten bezighouden met de aspiraties van de hedendaagse wereld en de oorzaken van allerlei opstellingen moeten begrijpen, om daarop een passend antwoord te geven. Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Apostolische Constitutie, Over kerkelijke universiteiten en faculteiten, Sapientia Christiana (15 apr 1979), 79-80 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Postsynodale Apostolische Exhortatie, N.a.v. de Bisschoppensynode over de priesteropleidingen, Pastores Dabo Vobis (25 mrt 1992), 52 Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot het Internationale Pauselijke Atheneum "Angelicum" (19 nov 1979) Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers van het 8ste Internationaal Thomistisch Congres (13 sept 1980) Vgl. H. Paus Johannes Paulus II, Toespraak, Tot de deelnemers aan het Internationaal Congres van de SITA (Internationale Sociëteit Thomas van Aquino) (4 jan 1986) Vgl. Congregatie Katholieke Vorming (seminaries en universiteiten), Fundamentele normen voor de priestervorming, Ratio fundamentalis institutionis sacerdotalis - Editio typica (6 jan 1970), 70-75 Decreet Sacra Theologia (20 januari 1972): AAS 64 (1972), 583-586.
Deze afwijzing heeft verschillende oorzaken. Op de eerste plaats denke men aan het wantrouwen tegen de rede, dat een groot deel van de hedendaagse wijsbegeerte aan de dag legt door het metafysisch onderzoek naar de laatste vragen van de mens grotendeels achterwege te laten, terwijl men de aandacht concentreert op detailkwesties en deelproblemen, soms zelfs ook puur formele. Daar komt bovendien nog het misverstand bij dat vooral met betrekking tot de 'menswetenschappen' is ontstaan. Vaticanum II heeft verschillende malen gewezen op de positieve waarde van het wetenschappelijk onderzoek voor een diepere kennis van het mysterie van de mens. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 57.62 Het appèl aan de theologen om zich deze wetenschappen eigen te maken en ze, waar nodig, in hun onderzoek correct toe te passen, mag echter niet als een onuitgesproken machtiging geïnterpreteerd worden, de filosofie in de pastorale vorming en in de praeparatio fidei alleen maar in de marge te behandelen of zelfs te vervangen. Tenslotte mag men de herontdekte belangstelling voor de inculturatie van het geloof niet vergeten. Vooral het leven van de jonge Kerken heeft, samen met hoogontwikkelde denkvormen, een gamma van uitdrukkingen van volkswijsheid aan het licht gebracht: en dit vormt een echte culturele rijkdom aan tradities. Maar de studie van traditionele gebruiken moet hand in hand gaan met wijsgerig onderzoek, een onderzoek dat de positieve elementen van de volkswijsheid naar boven zal laten komen en de noodzakelijke band zal smeden met de verkondiging van het evangelie. Vgl. 2e Vaticaans Concilie, Constitutie, Over de Kerk in de wereld van deze tijd, Gaudium et Spes (7 dec 1965), 44
Ik vertrouw er ten zeerste op dat deze moeilijkheden door een zinvolle filosofische en theologische vorming worden overwonnen, die in de Kerk nooit verloren mag gaan.