Zoeken in kerkelijke documenten en berichten

Wanneer men wijst op deze toenaderingsbeweging van de christenen naar de wijsbegeerte moet men ook de voorzichtige houding melden die andere elementen van de heidense cultuurwereld, zoals bijvoorbeeld de gnosis, bij hen opriepen. Als praktische wijsheid en levensschool kon de wijsbegeerte gemakkelijk met een kennis van hogere, esoterische aard, die slechts aan enkele volmaakten was voorbehouden, verwisseld worden. Zonder twijfel denkt de H. Paulus aan deze manier van esoterisch speculeren, wanneer hij de Kolossenzen waarschuwt: "Past op, dat niemand u verleidt met zijn wijsbegeerte en valse leer, die enkel steunen op menselijke overlevering en die zich beroepen op de natuurmachten van de wereld, niet op Christus" (Kol. 2, 8). De woorden van de apostel schijnen uiterst actueel, als we ze betrekken op de verschillende vormen van de esoterie die tegenwoordig ook bij sommige gelovigen, die de benodigde kritische zin missen, om zich heen grijpen. Het voorbeeld van de H. Paulus volgend maakten andere schrijvers van de eerste eeuwen, in het bijzonder de H. Irenaeus en Tertullianus, van hun kant reeds een voorbehoud tegen een culturele opvatting die eiste dat de waarheid van de openbaring onderschikt werd gemaakt aan de interpretatie van de wijsgeren.