De Kerk: 8. Charisma's: verscheidenheid en eenheid

Geliefde broers en zussen, goede dag.

Vanaf het begin heeft de Heer zijn Kerk overstelpt met de gaven van zijn Geest en heeft haar op die wijze met de gaven van de Heilig Geest altijd levend en vruchtbaar gemaakt. Onder die gaven onderscheidt men er enkele die bijzonder kostbaar zijn voor de opbouw en de tocht van de christelijke gemeenschap: het gaat over de charisma’s. In deze catechese staan we stil bij de vraag: wat is dat een charisma? Hoe kunnen we het herkennen en aanvaarden? En vooral: wordt het feit dat in de Kerk een verscheidenheid en veelheid van charisma’s aanwezig is, positief benaderd dan wel als een probleem?

Wanneer men in de gangbare taal spreekt over ‘charisma’, dan bedoelt men daarmee dikwijls een talent; een natuurlijke bekwaamheid. Men zegt dan: “Deze persoon heeft een bijzonder charisma om te onderwijzen. Het is een talent dat men heeft”. Zo ook zegt men van een bijzonder briljante en innemende persoon: “Dit is een charismatische persoon”. “Wat bedoel je?” “Ik weet het niet, maar hij is charismatisch”. Zo spreken we. We weten niet wat we zeggen, maar we zeggen: “Zij is charismatisch”. In christelijk perspectief is een charisma veel meer dan een persoonlijke eigenschap, meer dan een aanleg waarmee men begiftigd kan zijn: het charisma is een genade, een gave door God Vader geschonken bij middel van de werking van de Heilige Geest. En het is een genade die aan iemand wordt geschonken, niet om knapper te zijn dan de anderen of omdat men het verdiend heeft. Het is een geschenk van God zodat men het, met dezelfde vrijgevigheid en met dezelfde liefde, ten dienste van de hele gemeenschap kan stellen, voor het welzijn van allen. Om het enigszins in mensentaal te zeggen: “God geeft deze eigenschap, dit charisma aan deze persoon niet voor hemzelf, maar ten dienst van de hele gemeenschap”. Vandaag heb ik, vooraleer naar hier te komen, in de Paulus VI aula veel gehandicapte kinderen ontvangen. Ze waren met velen uit een Vereniging die zich wijdt aan de zorg voor deze kinderen. Wat is dat? Die Vereniging, die personen, die mannen en die vrouwen, hebben het charisma om voor gehandicapte kinderen te zorgen. Dat is een charisma!

Een belangrijke zaak die onmiddellijk moet onderlijnd worden is het feit dat iemand niet uit zichzelf kan verstaan dat hij een charisma heeft, en welk. Vaak hebben we mensen horen zeggen: “Ik heb deze begaafdheid, ik kan zeer goed zingen”. En niemand durft dan zeggen: “Je zou beter zwijgen want je kwelt ons allen wanneer je zingt!”. Niemand kan zeggen: “Ik heb dit charisma”. Het is binnen de gemeenschap dat de gaven ontluiken en openbloeien waarmee de Vader ons overstelpt; het is in de schoot van de gemeenschap dat men ze leert onderscheiden als teken van zijn liefde voor al zijn kinderen. Daarom is het goed dat ieder van ons zich de vraag stelt: “Is er een charisma dat de Heer in mij, door de genade van zijn Geest, heeft doen ontstaan en dat mijn broeders in de christelijke gemeenschap hebben herkend en aangemoedigd? En hoe ga ik om met deze gave: beleef ik ze met edelmoedigheid, ten dienste van allen, of verwaarloos ik ze en komt ik er toe ze te vergeten? Of wordt het soms een reden tot hoogmoed, zodanig dat ik steeds opnieuw klaag over de anderen en eis dat men in de gemeenschap altijd mijn wil zou doen? Dit zijn vragen die we ons moeten stellen: als er in mij een charisma is, als dat charisma door de Kerk herkend wordt, ben ik dan tevreden met dat charisma of ben ik een beetje jaloers op de charisma’s van de anderen, als ik het kon willen zou ik dat charisma dan willen hebben?

Het charisma is een gave: alleen God geeft het! De mooiste ervaring is evenwel te ontdekken met hoeveel verschillende charisma’s en met hoeveel gaven van zijn Heilige Geest de Vader zijn Kerk overstelpt! Dit moet niet gezien worden als een reden tot verwarring, tot onbehagen: het zijn allemaal geschenken die God zijn christelijke gemeenschap schenkt zodat ze, in het geloof en in de liefde, harmonieus kan groeien als één lichaam, het lichaam van Christus. Dezelfde Geest die de verscheidenheid van charisma’s geeft, bewerkt de eenheid van de Kerk. Het is altijd dezelfde Geest. Ten aanzien van deze veelvoudigheid van charisma’s moet ons hart zich dus openen voor de vreugde en we moeten denken: “Hoe mooi! Zoveel verschillende gaven, want we zijn allen kinderen van God en allen worden we op een uniek wijze geliefd”. Wee dus, wanneer deze gaven reden worden van ijverzucht, van verdeeldheid, van jaloersheid! Zoals de apostel Paulus eraan herinnert in het 12de hoofdstuk van de Eerste Brief aan de Korintiërs (1 Kor. 12) [[b:1 Kor. 12]] , zijn alle charisma’s belangrijk in de ogen van God en, tegelijkertijd, is geen enkele onvervangbaar. Dit wil zeggen dat in de christelijke gemeenschap de een de ander nodig heeft en elke ontvangen gave wordt slechts ten volle verwerkelijkt, wanneer ze gedeeld wordt met de broeders, voor het welzijn van allen. Dat is de Kerk! En wanneer de Kerk zich, in de verscheidenheid van haar charisma’s, in verbondenheid uitspreekt, kan zij zich niet vergissen: dat is de schoonheid en de kracht van de sensus fidei, van die bovennatuurlijke zin van het geloof, die door de Heilige Geest wordt geschonken zodat we, allen samen, tot het hart van het Evangelie kunnen doordringen en Jezus in ons leven leren navolgen.

Vandaag viert de Kerk het feest van de Heilige Teresia van het Kind Jezus. Deze heilige stierf op 24 jarige leeftijd en hield veel van de Kerk, ze wilde missionaris worden, maar wilde alle charisma’s hebben en zei: “Ik zou dit en dit en dat willen doen”, alle charisma’s wilde ze. In het gebed heeft ze gevoeld dat haar charisma de liefde was. En ze heeft deze mooie woorden gesproken: “In het hart van de Kerk zal ik de liefde zijn”. En dat charisma hebben we allen: het vermogen om lief te hebben. Vragen we vandaag aan de Heilige Teresia van het Kind Jezus dit vermogen om de Kerk zeer te beminnen, haar veel lief te hebben en alle charisma’s te aanvaarden met de liefde van kinderen van de Kerk, van onze heilige moeder de hiërarchische Kerk.