Ziekenzalving: de ervaring van ziekte en lijden tegen de achtergrond van de barmhartigheid van God

Dierbare broeders en zusters, goede dag.

Vandaag zou ik jullie willen spreken over het Sacrament van de Ziekenzalving dat ons in staat stelt tastbaar het medelijden van God met de mens te voelen. Vroeger werd het ‘Heilig Oliesel’ genoemd en was bedoeld als geestelijke steun bij de nakende dood. Spreken van ‘Ziekenzalving’ helpt ons de blik verruimen tot de ervaring van ziekte en lijden tegen de achtergrond van de barmhartigheid van God.

Er bestaat een Bijbels beeld dat in al zijn diepte het mysterie uitdrukt dat in de Ziekenzalving oplicht: het is de parabel van de Barmhartige Samaritaan, in het Evangelie volgens Lucas (Lc. 10, 30-35) [b:Lc. 10, 30-35]. Telkens we dit Sacrament vieren komt de Heer Jezus, in de persoon van de priester, dicht bij wie lijdt, zwaar ziek is of bejaard. De parabel zegt dat de barmhartige Samaritaan zorg droeg voor de gekwetste man door olie en wijn op zijn wonden te gieten. De olie doet ons denken aan de olie die elk jaar, tijdens de Chrismamis [d:291] van Witte Donderdag door de Bisschop wordt gewijd precies met het oog op de Ziekenzalving. De wijn daarentegen is het teken van de liefde en van de genade van Christus die voortvloeien uit de gave van zijn leven voor ons en die in al hun rijkdom in het sacramentele leven van de Kerk tot uitdrukking komen. Tenslotte, werd de lijdende mens toevertrouwd aan de waard van de herberg, zodat deze, zonder op kosten te besparen, voor hem zou blijven zorgen. Welnu, wie is deze waard? Dat is de Kerk, de christelijke gemeenschap, wij, aan wie de Heer Jezus elke dag hen toevertrouwt die getroffen worden in geest en lichaam, zodat wij zijn barmhartigheid en redding, zonder mate, over hen kunnen blijven uitstorten.

Deze opdracht wordt op uitdrukkelijke wijze in de brief van Jakobus verwoord waar deze zegt: “Is iemand onder u ziek? Laat hij de presbyters van de gemeente roepen; zij moeten een gebed over hem uitspreken en hem met olie zalven in de naam des Heren. En het gelovige gebed zal de zieke redden en de Heer zal hem oprichten. En als hij zonden heeft begaan, zal het hem vergeven worden” (Jak. 5, 14-15) [b:Jak. 5, 14-15]. Het gaat dus om een praktijk die al in de tijd van de Apostelen gangbaar was. Jezus heeft zijn leerlingen inderdaad geleerd zijn eigen voorliefde voor zieke en lijdende mensen te hebben en heeft hen de bevoegdheid en de opdracht gegeven om in zijn naam en volgens zijn hart opbeuring en vrede te blijven schenken door middel van de bijzondere genade van dit Sacrament. Dit moet ons niet in verleiding brengen op overdreven wijze mirakels te verwachten of altijd en hoe dan ook genezing te verhopen. Belangrijk is de zekerheid van de nabijheid van Jezus bij de zieke en ook bij de bejaarde, want elke bejaarde, elke persoon ouder dan 65, mag dit Sacrament, waardoor Jezus nabij komt, ontvangen.

Soms denkt men, wanneer iemand ziek is, ‘laten we de priester roepen zodat hij komt’; ‘Nee, want het brengt ongeluk, we roepen hem niet’, of ‘misschien schrikt de zieke ervan’. Waarom denkt men dit? Omdat enigszins de overtuiging leeft dat na de komst van de priester de uitvaartverzorgers er aankomen. En dat is niet waar. De priester komt om de zieke of de bejaarde te helpen; daarom is het bezoek van de priesters aan de zieken zo belangrijk. Men moet de priester bij de zieke roepen en zeggen “Kom, geef de zalving en zegen hem". Het is Jezus zelf die komt om de zieke te verlichten, kracht te geven, hoop en hulp te bieden; en ook om zonden te vergeven. En dat is zeer mooi! Men moet niet denken dat dit een taboe is, want het is fijn te weten dat we, op momenten van lijden en ziekte, niet alleen zijn. De priester en zij die aanwezig zijn bij de Ziekenzalving vertegenwoordigen in feite heel de christelijke gemeenschap die, als één lichaam, zich rond de lijdende en zijn familie schaart, en zo in hen het vertrouwen en de hoop voedt door hen met gebed en broederlijke warmte te steunen. De grootste troost komt echter van het feit dat de Heer Jezus zelf in dit Sacrament aanwezig komt, ons bij de hand neemt, ons streelt zoals Hij met de zieken deed en ons eraan herinnert dat we Hem toebehoren en dat niets – kwaad noch dood – ons nog van Hem kan scheiden. Hebben we de gewoonte om de priester bij onze zieken – ik zeg niet bij wie gedurende drie of vier dagen de griep heeft, maar bij een ernstige ziekte – en ook bij onze bejaarden te roepen om hen dit Sacrament toe te dienen, deze troost, deze kracht van Jezus om verder te gaan? Laten we dat doen.