Gewetensbezwaar, ja, met respect! Om het leven te verdedigen en te bevorderen

Dierbare broeders en zusters,

Ik groet u allen, leden van de Katholieke Vereniging van Beroepsmensen in de Gezondheidszorg, in het bijzonder uw voorzitter, die ik dank voor zijn woord – hij zei dat hij mij graag heeft, dat u mij graag heeft: dat doet mij goed! En ik begroet ook uw Kerkelijk adviseur. Het verheugt mij u te ontmoeten en de bedoeling met u te delen om het leven te verdedigen en te bevorderen, te beginnen met de personen die het meest kwetsbaar zijn of het meest bijstand nodig hebben omdat zij ziek zijn, bejaard of gemarginaliseerd, of omdat zij geboren worden en opvang en bescherming nodig hebben. Aan al die personen, betoont u telkens op verschillende manieren een onvervangbare dienst als professionelen in de gezondheidszorg, u biedt hen de zorgen die zij nodig hebben of de nabijheid die hen in hun kwetsbaarheid ondersteunt.

De 40e verjaardag van de stichting van de Katholieke Vereniging van Beroepsmensen in de Gezondheidszorg spoort ons aan de Heer te danken voor wat u van de Vereniging gekregen hebt en voor wat zij u in die periode heeft laten doen om het gezondheidswezen en de arbeidsvoorwaarden te verbeteren van al degenen die in de gezondheidssector werken, en van de situatie van de zieken en hun familie, op wie uw inzet in de eerste plaats gericht is.

De laatste jaren is het gezondheidswezen radicaal veranderd en tegelijk ook de manier om de geneeskunde en de band met de zieke te begrijpen. De technologie bereikt sensationele en onverhoopte doeleinden en heeft de weg geopend voor nieuwe technieken van diagnostiek en verzorging, maar stelt daarbij steeds duidelijker problemen van ethische aard. Inderdaad, velen zijn van mening dat eender welke mogelijkheid die de techniek biedt, in zich moreel realiseerbaar is, maar in feite is het voor elke medische praktijk of ingreep op de mens nodig, dat eerst zorgvuldig geëvalueerd wordt of zij het leven en de waardigheid van de mens effectief respecteren. Het gebruik maken van het gewetensbezwaar – wat vandaag in vraag gesteld wordt – in de extreme gevallen dat de integriteit van het menselijk leven in gevaar gebracht wordt, is dus gebaseerd op de persoonlijke eis om niet te handelen op een manier die niet overeenstemt met zijn ethische overtuiging, maar het is ook een teken voor het medisch milieu waarin men zich bevindt, en voor de patiënten en hun familie.

Wanneer gewetensbezwaar nodig is, moet het met respect gepaard gaan. Het moet nederig gebeuren, zodat men geen aanleiding geeft tot minachting of hoogmoed bij degene die u observeert en hij de ware motivaties niet begrijpt die u drijven. Het is daarentegen goed altijd te proberen in gesprek te gaan, vooral met hen die een andere mening hebben, niet als iemand die van op een katheder spreekt, maar door naar hun standpunt te luisteren en het uwe proberen over te brengen, zodat blijkt dat men echt zoekt wat voor iemand goed is. Zich tot tochtgenoot maken van de mens naast u, vooral van de kleinsten, degenen die het meest vergeten worden, die uitgesloten worden: dat is de beste manier om de verschillende situaties en het morele welzijn van de betrokkenen ten diepste en waarachtig te begrijpen.

Het is ook de weg om het best te getuigen van het Evangelie, dat het krachtig licht van de Heer Jezus werpt op de mens en dat op alle mensen blijft schijnen. Dat is precies de mensheid van Christus, die een onuitputtelijke schat en de grootste leerschool blijft. Door Zijn gebaren en woorden, heeft Hij ons de klank en de stem van God laten horen, en heeft Hij ons geleerd dat elke persoon, vooral de kleinste, geen nummer is maar een persoon, uniek en onvervangbaar.

Een zieke als een persoon behandelen en niet als een nummer, is juist de inspanning die in onze tijd nodig is, rekening houdend met de vorm die het gezondheidswezen geleidelijk aangenomen heeft. Zij is een corporatie geworden, die de eisen van kostenvermindering en rationalisering van de dienstverlening op het voorplan heeft geplaatst, wat de benadering van de ziekte en de zieke zelf ten diepste heeft gewijzigd. Efficiëntie heeft de voorkeur gekregen, maar de aandacht voor de persoon komt dikwijls op de tweede. Een zieke verlangt echter evenzeer begrepen, gehoord en begeleid te worden als een juiste diagnose en efficiënte zorgverlening te krijgen.

Genezing gebeurt trouwens niet alleen via het lichaam maar ook via de geest, wanneer men het vertrouwen hervindt en kan reageren. Daarom mag de zieke niet behandeld worden als een machine, zoals het publiek of privaat gezondheidswezen evenmin niet kan gezien worden als een bergketen. Mensen zijn nooit onderling gelijk, zij moeten ieder afzonderlijk begrepen en verzorgd worden, zoals God dat doet: zo werkt God. Dat vraagt vanwege de professionelen in de gezondheidszorg natuurlijk veel inzet, die niet altijd begrepen noch voldoende gewaardeerd wordt. De zorgen die u aan zieken verleent, wat zo veeleisend is en inzet vraagt, wil dat men ook zorg draagt voor u. In een omgeving waarin de zieke een nummer wordt, loopt u namelijk ook het gevaar een nummer te worden en “opgebrand” te geraken door een te hoog werkritme, door de stress van urgenties of de emotionele impact. Het is dus belangrijk dat beroepsmensen in de gezondheidszorg aangepaste bescherming krijgen in hun werk, dat zij de juiste waardering krijgen voor de taken die zij op zich nemen en kunnen genieten van de geschikte instrumenten om altijd gemotiveerd en opgeleid te zijn.

Opleiding is nu een objectief dat uw Vereniging altijd heeft beoogd en ik nodig u uit ze vastberaden na te streven, en dit op een ogenblik dat men dikwijls de meest fundamentele waarden van eerbied en bescherming van het leven van iedereen, uit het oog verliest. Moge de opleiding die u aanbiedt niet alleen confrontatie, studie en op punt stelling zijn, maar bijzondere aandacht hebben voor de spiritualiteit, opdat deze fundamentele dimensie van de mens zou herontdekt en gewaardeerd worden, - een dimensie die in onze tijd dikwijls verwaarloosd wordt maar zo belangrijk is, vooral voor wie een ziekte doormaakt of voor wie een zieke nabij is.

Broeders en zusters, ik moedig u ook aan de ervaring als vereniging te valoriseren, wanneer u met een nieuw elan de uitdagingen het hoofd biedt die u te wachten staan op de verschillende domeinen die we samen onder ogen genomen hebben. Een goede synergie tussen de regionale zetels zal ervoor zorgen dat de krachtinspanning van enkelingen en verschillende lokale groeperingen niet geïsoleerd blijven maar gecoördineerd worden en zich vermenigvuldigen.

Om uw geest levendig te houden, spoor ik u aan trouw te blijven aan het gebed en u te voeden met het Woord Gods: het Evangelie altijd bij de hand hebben, vijf minuten lezen opdat het Woord Gods in ons binnenkomt. Moge het voorbeeld van volharding en toewijding van de heiligen u inspireren: velen onder hen hebben zieken met liefde en belangeloosheid gediend, vooral degenen die het meest verlaten zijn. In verband met het Evangelie op zak: ik heb het verhaal van een missionaris gelezen – misschien kent u het – iemand in Amazone, geloof ik, een inboorling die het Evangelie altijd op zak had. Zij was analfabeet, zij kon niet lezen, maar had het Evangelie op zak, het was doorheen de jaren helemaal beschadigd. Op een dag vroeg de missionaris haar: waarom hebt ge het Evangelie bij u als ge niet kunt lezen? – Dat is waar, ik kan niet lezen, maar God kan spreken! Beseffen dat Gods Woord in dat boek staat en tot ons spreekt, altijd. Het Evangelie altijd op zak hebben.

Dierbare vrienden, ik begeleid u met mijn gebed in deze waardevolle taak van het getuigenis. Ik vertrouw u toe aan het Onbevlekt Hart van Maria, aan wie uw Vereniging toegewijd is. Moge Zij die het onthaal en de liefde op een heldere manier heeft beoefend, altijd een toevlucht voor ons blijven in de arbeid en het model van dienstbaarheid aan onze broeders. Vergeet alstublieft niet voor mij te bidden en ga door! Dank u.