Uit: Mgr. dr. J.W.M. Hendriks: Kerkelijke Documenten - Inleiding en repertorium (1965-2009) - Mgr. dr. J.W.M. Hendriks (Tiltenberg Studies, 4) [d:293]- p. 18-30 (nieuwere versie, hetgeen hieronder staat is een oudere versie.
Inleiding
Teksten op deze site zijn gerangschikt naar hun bron. Daarbij is getracht een rangorde aan te geven. De belangrijkste rangorde is:
Conciliedocumenten
Pauselijke documenten
Documenten van de Curie [d:41]
CONCILIEDOCUMENTEN
1. Constituties
De belangrijkste documenten van het Tweede Oecumenische Vaticaans Concilie heten "constitutie"
Kerk "ad intra"
21 nov. 1964 - Dogmatische constitutie over de Kerk Lumen Gentium [617]
Kerk "ad extra"
7 dec. 1965 - Pastorale constitutie over de Kerk in de wereld van deze tijd Gaudium et Spes [575]
Liturgie
4 dec. 1963 - Constitutie over de liturgie Sacrosanctum Concilium [570]
Openbaring
18 nov. 1965 - Dogmatische constitutie over de Openbaring Dei Verbum [576]
2. Decreten
De decreten van het concilie zijn meer praktisch, regelend, uitwerking van de constituties vooral van Lumen Gentium [617]
4 dec. 1963 - Decreet over de sociale communicatiemiddelen Inter Mirifica [496]
21 nov. 1964 - Decreet over de oosterse katholieke kerken Orientalium Ecclesiarum [701]
21 nov. 1964 - Decreet over het oecumenisme Unitatis Redintegratio [618]
28 okt. 1965 - Decreet over de herderlijke taak van de bisschoppen in de Kerk Christus Dominus [646]
28 okt. 1965 - Decreet over de aangepaste vernieuwing van het religieuze leven Perfectae Caritatis [677]
28 okt. 1965 - Decreet over de priesteropleiding Optatam Totius Ecclesiae [675]
18 nov. 1965 - Decreet over het lekenapostolaat Apostolicam Actuositatem [653]
7 dec. 1965 - Decreet over de missie-activiteit van de Kerk Ad Gentes Divinitus [703]
7 dec. 1965 - Decreet over het dienstwerk en het leven van de priesters Presbyterorum Ordinis [704]
3. Verklaringen
Verklaringen bieden geen uitgewerkte leer, maar geven een statement over een actuele kwestie.
28 okt. 1965 - Verklaring over de christelijke opvoeding Gravissimum Educationis [647]
28 okt. 1965 - Verklaring over de verhouding van de Kerk tot de niet-christelijke godsdiensten Nostra Aetate [610]
7 dec. 1965 - Verklaring over de godsdienstvrijheid Dignitatis Humanae [702]
PAUSELIJKE DOCUMENTEN
1. Litterae decretales (decretalen)
Deze vorm wordt gebruikt voor de heiligverklaring van zaligen. Zeer plechtig. Een heiligverklaring is een act van het buitengewoon leergezag van de paus en vraagt geloofsinstemming; wordt als onfeilbare verklaring beschouwd.
2. Litterae encyclicae (encyclieken)
Gewichtige pauselijke documenten van leerstellige aard. De inhoud van de encyclieken is niet perse onfeilbare leer - als onfeilbaar gedefinieerd wordt alleen die leer inzake geloof of zeden (of inzake de natuurwet) beschouwd, die bij definitieve act als bindend is afgekondigd en waarvan uitdrukkelijk vaststaat dat die onfeilbaar is gedefinieerd ( c. 749 §§ 1 en 3 [30|749]) -, maar de inhoud behoort wel grotendeels tot de katholieke leer in wijdere zin. Het is daarom een uitdrukking van het gewone leergezag van de paus. Encyclieken zijn (gewoonlijk) geen wetgevende teksten en zij worden tegenwoordig geadresseerd aan heel de Kerk en alle mensen van goede wil.
3. Epistula apostolica (Apostolische brief)
Deze brieven zijn geadresseerd aan een bepaalde persoon of groep van personen of soms tot alle gelovigen en bevatten een leerstellige, sociale of pastorale inhoud. Een voorbeeld ervan was Octogesima Adveniens [809], gericht tot kard. M. Roy (1971) of Salvifici doloris [714] (1984), gericht tot de bisschoppen, priesters, religieuze gemeenschappen en gelovigen. Niet wetgevend van inhoud.
Deze vorm wordt veel gebruikt bijvoorbeeld voor de teksten die verschijnen op gezag van de paus als vrucht van een bisschoppensynode, in dat geval met de toevoeging "postsynodaal". Ook deze documenten zijn leerstellig, niet wetgevend en qua inhoud minder een afgeronde, vaststaande leer verkondigend dan in een encycliek.
Aanvankelijk werd ook wel de naam "adhortatie" in plaats van "exhortatie" gebruikt.
5. Epistula (brief), allocutio (toespraak), Urbi et Orbi - Overzicht van toespraken [d:23] (Toespraak bij de zegen "Voor de stad en voor de wereld"), boodschappen, homilie e.d.
Zo zijn er verschillende vormen van verkondiging van het gewoon leergezag van de paus.
Dit is een wetgevend document in de meest plechtige vorm en met betrekking tot leerstellige of disciplinaire zaken van groot gewicht, zoals bijvoorbeeld het oprichten van een bisdom, het voorschrijven van een liturgisch boek, de promulgatie van de codex of de regeling van canonisatieprocessen of van de Romeinse curie. Ook voor de dogmaverklaring van 1950 (Tenhemelopneming van Maria) [42] was de vorm van een constitutie gekozen.
7. Litterae Apostolicae Motu proprio datae (Apostolische brief eigener beweging gegeven).
Deze documenten worden veelal kortweg "Motu Proprio" genoemd. Zij regelen zaken van betekenis die echter geen Apostolische Constitutie waard zijn en zijn wetgevend van aard. Deze vorm wordt veelvuldig gehanteerd.
8. Bulle
Min of meer plechtig pauselijk documenten, juridisch van karakter, met lood- of lakzegel.
DOCUMENTEN VAN DE ROMEINSE CURIE
1. Geloofsbelijdenis en eed van trouw [1708]
Uitgegeven door de Congregatie voor de geloofsleer op 1 maart 1989.
2. Decreten
Deze term wordt gebruikt voor documenten die regelingen bevatten die wetgevend, administratief of rechterlijk kunnen zijn.
Over het algemeen zijn de decreten van de congregaties administratief van aard, tenzij zij "in forma specifica" door de paus zijn goedgekeurd.
3. Instructies
Documenten van administratief karakter. Zij veranderen de wet niet, maar leggen die uit en geven aanwijzingen over de toepassing ervan.
4. Declaratio (Verklaringen) en Responsio ad propositum dubium (Antwoord op een voorgelegde vraag)
Deze verklaringen geven uitleg over onduidelijke punten in de wet. Uitgegeven door de Pauselijke Raad voor de Interpretatie van Wetsteksten [d:98] gaat het om autenthieke interpretaties.
5. Litterae circulares (rondzendbrief)
Brief met richtlijnen voor bepaalde kwesties of groepen
6. Directoria
Een handleiding voor het vervullen van een bepaald ambt waarin basis-principes van de kerkelijke leer en de pastorale theologie worden gegeven (voor de oecumene, voor het ambt van de Bisschoppen, de priesters, de catechese).
7. Brief
Document met betrekking tot leerstellige, pastorale of liturgische aspecten van het kerkelijk leven
8. Notificatio (bekendmaking)
Korte notitie, gewoonlijk over een bepaalde concrete, dringende kwestie.
9. Document
Een tekst die geen regeling geeft, maar een uiteenzetting over een bepaald onderwerp, bijvoorbeeld de situatie van de vluchtelingen in de wereld (van de pauselijke Raad "Cor unum" en de pauselijke Raad voor de pastoraal van migranten en toeristen, 3 okt. 1992) of een document van de Internationale Theologische Commissie [d:132] over een bepaald thema betreffende de geloofsleer.
10. Rescript
Dit is een antwoord dat wordt gegeven op de aanvraag van een persoon of groep van personen, en waarin een privilege, een dispensatie of andere gunst wordt verleend vgl: §1 [[[30|59]]].
Wijze van publiceren
De officiële publicatie van teksten met wetskracht vindt plaats in de Acta Apostolicae Sedis
Een eerste bekendmaking geschiedt gewoonlijk in L’Osservatore Romano, met een dagelijkse editie in het Italiaans (documenten worden echter in hun officiële versie, vaak in het Latijn, gepubliceerd), een vertaling van veel documenten vindt men in een weekuitgave van L´Osservatore in verschillende talen.
Veel teksten kan men vinden in series als:
Kerkelijke Documentatie, bij het tijdschrift rkkerk.nl (voorheen "1-2-1" uitgegeven door het secretariaat van de kerkprovincie;
het Franse tijdschrift La Documentation catholique;
de uitgave in de grondtekst met Italiaanse vertaling in Enchiridion Vaticanum;
Alleen de grondtekst in: F.X. Ochoa, Leges Ecclesiae (die meer publiceert dan de titel zou doen vermoeden).
Oudere documenten zijn te vinden in het niet meer verschijnende tijdschrift Katholiek Archief, later geheten Archief van de Kerken.
Eveneens zijn oudere documenten te vinden in de niet meer verschijnende serie Ecclesia Docens [d:380], uitg. Gooi & Sticht, Hilversum
Uit diverse van de bovenstaande bronnen, en ook andere, worden teksten overgenomen op deze site.
Notities bij deze alinea
Actueel bericht: Boekaankondiging: J. Hendriks - "Kerkelijke Documenten" [n:669]
Om RK Documenten te kunnen verbeteren is uw reactie zeer waardevol. Heeft u aanmerkingen of suggesties voor verbeteringen of bent u een fout tegen gekomen? Laat het ons weten.
Naar de oude site
